Communicatie
Door Bennie Eenink
In 1992 vertelde H.W. Geurkink uit Sinderen in het ADW Contactorgaan over zijn herinneringen aan die dag in augustus 1914 dat de mobilisatie werd afgekondigd. Hij was toen hij jongetje van een jaar of zes.
...Het was tijd om te maaien. Ik bracht mijn vader koffie op het land. Gezellig zaten wij daar. Opeens, wat hoorden wij daar? Overal om ons heen begonnen klokken te luiden. De grote Aaltense klokken kon je goed horen omdat de wind van die kant kwam. De Varsseveldse klok, het klokje van de katholieke kerk en even later de pingelklokken van de Sinderense kapel mengden zich ook in het koor. Oh, wat was dat voor mij als kind een angstige gebeier en de roep hield maar aan. "Wij gaan naar huis,"zei vader, "wat er gebeurd is weet ik niet, maar wel dat die klokken de reservisten oproepen om zich te melden." Thuisgekomen zei vader, '"Ik ga even naar winkelier Kobes, lezen wat de Telegraaf schrijft." Weer thuisgekomen wist hij wat de krant betreft niets meer. Maar Kobes had intussen het gemeentehuis al gebeld, hij was één van de weinigen die in Sinderen toen al telefoon had ...
Opa vertelde het ook al, de mensen wisten nauwelijks wat er buiten hun kleine kringetje van contacten gebeurde. Nieuws van verder moest vooral via de krant komen. Maar die verscheen niet alle dagen en niet iedereen had een abonnement. En er waren ook heel wat mensen die niet of amper konden lezen.
Telefoon
Volgens Geurink waren er maar weinig mensen die telefoon hadden. In het telefoonboek van 1915 zag Varsseveld er zo uit.
Over het gebruik van de telefoon in het Nederlandse leger is in kranten uit die tijd weinig te vinden.Toch werd het al wel toegepast, dat blijkt uit deze foto's afkomstig uit het boek: De Nederlandsche strijdmacht en hare mobilisatie in 1914.
Over het gebruik van de telefoon in het Nederlandse leger is in kranten uit die tijd weinig te vinden.Toch werd het al wel toegepast, dat blijkt uit deze foto's afkomstig uit het boek: De Nederlandsche strijdmacht en hare mobilisatie in 1914.
Postduiven
Een heel oud transportmiddel werd in het leger ook nog steeds gebruikt, de postduif. Ook deze foto's zijn afkomstig uit het boek: De Nederlandsche strijdmacht en hare mobilisatie in 1914.
Brieven
Aleida te Grotenhuis uit Dinxperlo had op zondag 20 september 1914 een brief op de bus gedaan voor haar "minnaar" Willem Wensink. Een kwartier later kwam haar broer Jan vertellen dat in hun gezin een jonge zoon was geboren. De enige manier om Willem daarvan op de hoogte te brengen was weer een brief sturen. Een brief die u hieronder kunt bekijken.
Kaarten
Met het aanpassen van het briefport werd de prentbriefkaart steeds populairder. Veelal standaardkaarten, maar ook liet men wel foto's maken. Toch werden brieven ook nog veel gebruikt. Vertrouwelijke zaken op een kaart schrijven werd niet zo snel gedaan. In kleine gemeenschappen kon het nog wel eens gebeuren dat een postbode zorgde voor de ongewenste verspreiding van de boodschap!
Vaak werden die prentbriefkaarten zorgvuldig bewaard in een album. Onderstaand het album van Aleida Wensink-te Grotenhuis.
Vaak werden die prentbriefkaarten zorgvuldig bewaard in een album. Onderstaand het album van Aleida Wensink-te Grotenhuis.
Collectie: Fam. Vossers
Dinxperlo met zijn merkwaardige grenssituatie was voor fotografen een interessant onderwerp om prentbriefkaarten van te maken. Een paar kaarten uit het album van Aleida.
Collectie: Fam. Vossers
Lezing
Een andere manier om aan informatie te komen was het bezoeken van een lezing. Of het in Varsseveld en Hengelo ook zo druk was als in Brummen, waar "ruim een honderdtal personen teruggewezen moest worden" omdat de zaal vol was heb ik niet kunnen achterhalen.
Duitsland
Overal stuurden soldaten foto's naar huis. Deze Duitse kaart is verzonden vanaf het militaire oefenterrein Döberitz.
In 2014 bezocht ik een expositie over 100 jaar Eerste Wereldoorlog in Ramsdorf, een plaatsje 20 km achter Winterswijk in het Duitse Munsterland. Met een oudere bezoekster kwam ik aan de praat over kaarten zoals onderstaande. Gewonde soldaten die in een "Lazarett" waren opgenomen konden op deze manier laten weten waar ze waren en hoe het met hem ging. Deze mevrouw vertelde me een bijzonder verhaal over de communicatieproblemen van het Duitse leger. Haar opa was al kort na het uitbreken van de oorlog in België gesneuveld. De familie wist dat echter nog niet. Omdat de familie na de inval in België niets meer van hem hoorde en bezorgd waren stuurden ze hem steeds maar weer brieven. Uiteindelijk kwam een envelop retour met een dikke streep door het adres. Er was slordig opgeschreven dat de brief niet kon worden bezorgd omdat de ontvanger was gesneuveld.Pas veel later kwam het officiële bericht van opa's dood.
Ik vond het een opmerkelijk verhaal. Maar later kwam ik er achter dat het in Duitsland, zeker het begin van de oorlog, veelvuldig gebeurde dat families op deze manier moesten ontdekken dat hun geliefde dood was!
In 2014 bezocht ik een expositie over 100 jaar Eerste Wereldoorlog in Ramsdorf, een plaatsje 20 km achter Winterswijk in het Duitse Munsterland. Met een oudere bezoekster kwam ik aan de praat over kaarten zoals onderstaande. Gewonde soldaten die in een "Lazarett" waren opgenomen konden op deze manier laten weten waar ze waren en hoe het met hem ging. Deze mevrouw vertelde me een bijzonder verhaal over de communicatieproblemen van het Duitse leger. Haar opa was al kort na het uitbreken van de oorlog in België gesneuveld. De familie wist dat echter nog niet. Omdat de familie na de inval in België niets meer van hem hoorde en bezorgd waren stuurden ze hem steeds maar weer brieven. Uiteindelijk kwam een envelop retour met een dikke streep door het adres. Er was slordig opgeschreven dat de brief niet kon worden bezorgd omdat de ontvanger was gesneuveld.Pas veel later kwam het officiële bericht van opa's dood.
Ik vond het een opmerkelijk verhaal. Maar later kwam ik er achter dat het in Duitsland, zeker het begin van de oorlog, veelvuldig gebeurde dat families op deze manier moesten ontdekken dat hun geliefde dood was!
Ook in Duitsland werden de prentbriefkaarten vaak bewaard in een album. Onderstaande foto is van een blad uit een album dat ik op een rommelmarkt in Rees vond.
