06-Belgendorp

Belgen op de vlucht


Door Bennie Eenink.

Toen de Duitsers op 4 augustus 1914 België waren binnen gevallen hadden ze volgens opa niet alleen op soldaten geschoten. Ook duizenden onschuldige burgers waren door de Pruusen doodgeschoten. En dat hadden gedaan omdat ze meenden dat er door burgers op hen was geschoten. Het gevolg was dat veel Belgen uit angst daarna naar Nederland waren gevlucht. Want al snel na de inval in België werd al duidelijk dat Nederland neutraal zou blijven. En dus was het er veilig. Ongeveer een miljoen Belgen kwamen de grens over naar Nederland. Dat was heel wat als weten dat Nederland zelf destijds ongeveer zes miljoen inwoners had. 

 

Veel Belgen waren al snel weer teruggegaan maar niet iedereen kon en mocht terug. Nederland moest de regels van een neutraal land naleven en dat betekende dat soldaten van een oorlogvoerend land moesten worden opgepakt en vastgehouden als ze Nederland binnenkwamen. Dat was om te voorkomen dat ze weer aan de oorlog zouden deelnemen. En dus moesten ze in ons land blijven tot de oorlog was afgelopen. Later mochten die soldaten zelfs hun gezin naar Nederland laten komen.  

 

Maar al die mensen moesten wel ergens worden ondergebracht. Er was geen plek genoeg in Nederland en daarom had de regering complete dorpen laten bouwen, zelfs met scholen en kerken. Bij Ede was ook zo’n dorp geweest wist opa. Hij was er een keer langsgekomen  maar verder kende hij het alleen uit verhalen van andere soldaten die er wel waren geweest. "Daor wonnen misschien wel vierduuzend mensen in dat Belgendarp, misschien nog wel meer." Opa had het uit de verte gezien, "allemaole hölten barakken, d’r kwam gin ende an. Moi’j ow veurstellen daor wonnen meer mensen as toendertied in de darpen as Varsseveld of Zelhem." Hij had wel eens gehoord dat er meer van zulke dorpen op de Veluwe waren geweest en die zouden nog groter zijn geweest. Maar meer wist hij er niet van. 

 

Vele jaren later sprak hij met iemand uit de buurt van Ede over het kamp. En die vertelde hem dat toen de Belgen weer terug konden naar hun land ze het hele dorp, met toestemming van onze regering, hadden gesloopt en meegenomen; "Töt de leste planke en zelfs de kromme spiekers, alles konnen ze daor in België gebruuken nao den oorlog."

           Het vluchtoord bij Ede op de Veluwe.

De kinderen uit de kinderbewaarplaats. Foto in kleur gemaakt door G. Knake
 

Veel meer informatie over de opvang van de Belgische vluchtelingen vindt u op de website van het Comité Vluchtoord Ede. De foto's op deze pagina zijn ook deels afkomstig van die site die u kunt bekijken. 

In 2014 was het 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Een oorlog die Nederland alleen maar zijdelings heeft meegemaakt, omdat ons land neutraal was, maar waarbij ons land wel fungeerde als opvang voor veel Belgische vluchtelingen.

Op verschillende plaatsen in Nederland werden vluchtoorden ingericht, zowel voor burgers als voor militairen. Ede had een vluchtoord voor burgers, gelegen op de Eder Hei.

Het Comité Vluchtoord Ede heeft de afgelopen jaren voorbereidingen getroffen voor de herdenking rond de opvang van Belgische vluchtelingen op diverse plaatsen in de gemeente Ede en met name rond het Vluchtoord en het Deense Dorp. Hiervoor zijn diverse activiteiten ontwikkeld die in 2015 hebben plaatsgevonden.

Het Vluchtoord was niet alleen een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog, maar ook van de geschiedenis van de gemeente Ede.