|
Foto Gerrit Rijsdorp
|
|
Maatboek der Landerijen uit 1809, nummer 1956 is de Pol.
De uitgang van de Pol is aan de kant van de Halseweg op de kadasterkaarten van 1822,
later was de ingang aan de andere kant, wanneer deze verandering plaats heeft gevonden is niet bekend.
Uit gemeenteraadsnotulen blijkt dat Predikant D. Huender uit Silvolde in 1828 eigenaar was van Hissink-Pol en dat de gemeente dat perceel mogelijk wilde gaan gebruiken als algemene begraafplaats. Tot 1800 heeft boerderij Hissink op de Pol gestaan, meer gegevens bij de boerderij.
|
| Kadaster 1822: |
|
| Eigenaar: |
D. Huender, Predikant |
| Woonplaats: |
Zilvold |
| Kadasternummer(s): |
N 260 dennenbos
N 261 hakhout
N 262 water als heide
N 263 onbebouwde grond
N 264 uitweg als
N 265 opgaande bos |
|
|
|
|
Kadasterkaart uit 1822
|
Door Sikke Postma en Gerrit Rijsdorp 2015-03
Het centrale deel van De Pol is rond 1974 vergraven! De huidige vorm is een rechthoekige vijver met oude eikenbomen langs de wegen er omheen.
Vanwaar de naam HISSINKPOL?
In 1828 wordt dit perceel al “Hissink-Pol” genoemd. Van een boerderij of huis op die plaats is totaal niets bekend.Voordat dominee DerkHuenderin 1809 als eigenaar wordt genoemd kan ene Hissinkeigenaar /pachterzijn geweest.
Boerderij Hissink.
Al in 1341 komen we een Henricus Hyssunc met familie in Zelhem tegen als lijfeigenen of horigen van het door Liudger gestichte klooster Werden.
In 1529 wordt het Goed Hijssinck in de markeboeken(Of, wat we nu Hissink-Pol noemen ook tot het Goed Hijssinck behoorde is volstrekt onbekend.)genoemd. Eigenaarin 1559 is Joachim Horstinck. In 1646 zijn Baerken en Horstinck eigenaar. (Setter was toen o.a. HenrickHissinck),
Dit oude Hissinck is rond 1672 tijdens de Franse inval en bezetting verbrand of beschadigd geraakt. Waar het stond is onbekend, mogelijk was dat op De Pol of in de directe nabijheid.
In 1778 wordends. Gerardus Boelen, Hendric Hesselink en Gerhard Becking eigenaren van het dan aanwezige Goed Hissinkdoor het aan te kopen van vaandrig Theodorus Baerken.
In 1832 is Herman Becking eigenaar van de boerderij Nieuw-Hissink met om liggende grond N-235/240 en DerkHuender heeft de nabijgelegen percelen N-229/234 en 243/245 waarop geen opstallen en de percelen op en rond De Pol.
N.B. de moeder van DerkHuender was ook een Boelen (zuster van de predikant Boelen?)
Hier komt Gerardus Boelen als eigenaar van boerderij Hissink en DerkHuender van Hissink-Pol samen en theoretisch is daardoor een relatie Hissink en Hissink-Pol mogelijk.
Begraafplaats
In 1828 is de gemeente verplicht een openbare begraafplaats buiten de kom van het dorp aan te leggen en de burgemeester is gecharmeerd van dit gebied, dat in de gemeenteraadsnotulen van juni 1828 breed wordt uitgemeten als mooi gelegen, boomrijk, enz. De weg vanaf De Palmberg ernaar toe moet dan wel verbreed en verbeterd worden.
Enkele maanden later, 14 augustus 1828 is een geheel andere plaats aan de orde. Van de Zelhemsemark is een perceel heide overgenomen aan wat nu de Kerkhoflaan is. Het zal te maken hebben met de totale kosten van koop en aanleg.
Markenboek van Halle 1603-1727 met een aantal certificaten uit 1562, 1563 enz.
Hieronder de letterlijke tekst van het certificaat d.d. 31-12-1563 over legering op de Pol
Item, Johan Assinkgetuijgt, dat hem wel heugt, omtrent seventigjaeren, en sint die tijt hier in de boerschap van Halle verkeert heeft, en nooijtgesiennoghgehoort heeft, dat sig iemand anders dat hout op de Landweer, nog om den Poll, aangematigt heeft dan den heer van den lande off sijneamptsluijden, en heeft ook niet gesien, dat diegeene die den Toll toekomt off in pagt hadden, sigeenig hout plagten aan te maetigen ofte aantrokken.
Soo er iets gebeurde en dat er aan de Landweer iets te graeven was, wierden de huijsluijden van des heeren [310] weegen daartoe gebood, dat sij dat op mostengraeven, daar hij ook drie off vier mael toe gebood en geholpen heeft op te graeven.
En segt ook dat den heer van den lande een deel knegte plag hebben te liggen op den Poll in de Oude Landweer in den tijt als de vijanden van Aanholt, van der Borgh, en andere weegenquaemen, en segt, dat hij den knegten in dien tijt op den Poll voorschreeven wel vijffentwintigtonnebiers op den Poll voorschreeven, heerinck en stockvisaangevoert heeft, dat hij van Deutecum plag te haelen. En den oversten, die daar op lag hieteCaijffhas, voorts Willem den Veenrigter te Roerloo, HenseKunken, Hendrik Daltink, Arent Bijlen, en meer andere.
Zelhem centrumkaart 1901 uitsnede uit atlas.
|
De Pol vanuit de Lambertikerk, onderaan een deel van de Palmberg.
Foto: uit collectie Overveld
|
Luchttfoto van Zelhem met zicht op de Pol en de latere schilderswoonwijk.
|
|
|
De Pol, de zandweg is nu de Jacob van Ruysdaelstraat, ansichtkaart verstuurd in 1963. Foto uit collectie Willem Hartemink
|
|
|
|
De Pol, rechts van de bomen is de huidige Vincent van Goghstraat.
Foto: uit collectie Eef Oosterink
|
|
|
|
Deze ansichtkaart is verstuurd in 1930
Foto uit collectie Willem Hartemink
|
|
|
|
Deze ansichtkaart is verstuurd in 1963
Foto: uit collectie Willem Hartemink
|
|
|
|
Deze ansichtkaart is verstuurd in 1968
Foto: uit collectie Willem Hartemink
|
|
|
|
Deze overloopvijver is nog een deel van de oude "De Pol", foto uit 1983.
Afbeelding uit collectie van Willem Hartemink
|
|
|
|
December 2004, deze overloopvijver is nog een deel van de oude "De Pol"
Foto H. Jonas
|
|
December 2004.Foto: Barry Jonas
|
Muurtje als monument bij de Pol. Foto H.M. Somsen.
Detail tekstbord op monument bij de Pol. Foto, H.M. Somsen.
Landschap monumentale bomen bij sporthal de Pol in Zelhem.
Onderstaand stuk is eerder gepublceerd geweest in de Gelderlander in 2015 in samenwerking met Henk Harmsen en Theo Kock foto.
De eikenbomen bij het wandelpad aan de huidige Vincent van Goghstraat bij de in 1974 geopende Sporthal de Pol, maakten deel uit van de voormalige Polweg en vormen een landschaps monument in de nieuwe wijk.
De Polweg liep van de Palmberg over de spoorbaan om de Hissink Pol heen en boog voor Buunk van de Pol naar rechts af naar de Meeneweg.
Het eerste gedeelte van de oude Polweg is de huidige Jacob van Ruysdaelstraat tot aan de Vincent van Goghstraat. Hier zijn in het laatste gedeelte nog de oude bomen te zien om Hissink Pol.
Van Hissinck lezen we in de archieven dat bij de doortocht der Francsche troupen aan het huijs, holt ende Saetgewas schade is geleden. Daarna is er een Nieuw Hissink gebouwd, waarvan het huidige woonhuis is gebouwd op het oude voorhuis.
( Paulus Potterstraat 11)
Uit gemeenteraad notulen uit 1828, blijkt dat predikant D. Huender uit Silvolde dan eigenaar is van Hissink Pol. Hij had een gedeelte van het terrein ingericht als plantsoen, rondom door grachten ingesloten. Dit stuk grond wilde hij in 1828 verkopen aan de burgerlijke Gemeente van Zelhem om daar een begraafplaats te stichten na het sluiten van de begraafplaats in en om de Lambertikerk.
Deze verkoop is niet doorgegaan doordat het terrein zonder obstakels zou moeten geleverd aan de Gemeente voor een billijken prijs.
In 1851 lezen we in het Aardrijkskundig woordenboek van A.J. van der Aa, dat deze tuin verkocht is aan de toenmalige burgemeester F.J.A.B. Becking, die de eigenaar is van de dan inmiddels, lusthof genoemde tuin. De gracht is dan hoefijzervormig.
Om deze gronden buigt de Polweg in noordelijke richting af omzoomd door aangeplante eikenbomen.
Vanuit deze bocht in de weg liep destijds een laantje naar het Pelikaansbos. Dit laantje werd ook wel het Bruidslaantje genoemd, vanwege de vermoedelijk veel gedane huwelijks aanzoeken tijdens de wandeling . Een rustig laantje toen nog buiten de bebouwde kom van Zelhem.
Het laantje is door de bouw van de Sporthal de Pol in 1974 en de aanleg van sportvelden verdwenen.
De Polweg met zijn statige eikenbomen is bij het inrichten van de een nieuwe woonwijk als wandelpad bewaard gebleven tot de Meeneweg.
De gracht om het midden gedeelte van de Pol, waar vroeger ook op geschaatst werd, is veranderd in een grote vijver met plantsoen. Bij deze vijver is een monumentje geplaatst in het kader van Cultuurhistorische Routes in Nederland (56), dat herinnerd aan het mogelijk bestaan van de Havezate of boerderij.
De Polweg buigt zich als wandelpad achter de Sporthal naar rechts af bij het plantsoen en hertenkampje waar voor de bouw van deze woonwijk de boerderij “de Pol” van Hendrik Jan Buunk en daarna Jan Willem Buunk stond.
In dit eerste gedeelte van de Polweg zijn ook de statige eikenbomen nog te vinden. Bij het Pelikaansbos aangekomen, nu Gemeentelijk bos en het oversteken van de “Bottergrave” zijn deze bomen niet meer aanwezig.
Uiteindelijk komt de Polweg uit aan de Meeneweg tegenover een zandweg die in 1874 op de wegenlegger staat als de Zorgvlietweg, tegenwoordig deel uitmakend van de Meeneweg.
10-04-1960 Foto collectie G.M.Rabeling
Cafe de Pol. Foto website
Veldwachter Jansen met zijn familie ter ere van zijn 25 jarig jubileum
