Nota van Joh. Teerink voor het kinderfeest in 1939.

Leerlingen van de Prinses Julianaschool in januari 1993.
Bovenste rij vlnr: Lisette Boomkamp, Eefke Berentschot, Randju Steenbeek, Mariska Teunter, Arjan Berendsen,  Wouter Walvoort, Koen Arentsen, Mark Buunk, Remco Hiddink, Roy Berendsen, Suzan Diepenbroek, Harm-Jan Bruil.
Tweede rij:Janneke Rosegaar, reindert Toebes,  Gerjo Berentschot, Dirk Vreman,  Evelien te Rietstap, Marije Boomkamp, Rob Diepenbroek, Jorick Groot Nibbelink, Richard Wentink, Robert Wolsheimer, Dorien Vreman.
Derde rij: Jenneken Eenink, Martine Bruil, Judith Wolsheimer, Judith Groters, Gerben Boenink, Evelien te Rietstap, Marieke Eenink, Martijn Reuterink, Noco Groot Nibbelink, Roel Smeenk, Malathi Steenbeek, Colette Hiddink, Annet Memelinkk.
Vooraan zittend: Ruth van Veelen, Leonie Bruil, Stefan Wisselink, Barry Teunissen, Paola ter Maat, Anne Schuite, Arno Groot Nibbelink, Jan Willem Veenink, René Reuterink, Lieke Berentschot,  René Sturis, Nienke Boomkamp, Anke Arentsen,. 

Op de foto ontbreken: Pim Dekker, Eelco Ankersmit. Foto: H. Maatkamp, Varsseveld.

REDENGEVENDE BESCHRIJVING HEELWEG-WEST MOLENWEG 39

Beschrijver: Monumenten Advies Bureau (drs. J.H.J. van Hest)
Datum beschr. : 11-10-2012 (corr. R. Oostendorp, ODA) 
Bronnen : bouwdossier Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (SARA 1053 2472),
bouwdossier gemeente Wisch, arch.nr. 23.279 G.J. Hiddink e.a. (red.),
Naar school!! 125 jaar christelijk onderwijs in Varsseveld/Heelweg, Varsseveld 1993

Typering:

De uit 1923 daterende Prinses Julianaschool onderging in de loop van de tijd enkele (historische) verbouwingen en is ook in recente periodes uitgebreid. Het te beschermen gedeelte beperkt zich tot de vooroorlogse bouwdelen i.c. de L-vormige hoofdmassa (= 3-klassige voorbouw en gymzaal). De school is uitgevoerd in een voor zijn ontstaansperiode karakteristieke traditioneel-zakelijke trant. Karakteristiek is de tamelijk ingetogen vormgeving, met gevels in schoonmetselwerk en vrij breed overstekende daken. Van een traditioneel karakter zijn de van roedenverdeling voorziene ramen, waarvan de bovenlichten zijn verlevendigd met markante sierroeden. Per lokaal zijn er drie hoge vensters, van elkaar gescheiden door geveldammen met enig siermetselwerk. In zijn opzet en vormgeving vertegenwoordigt dit dorpsschooltje een zorgvuldig samengesteld ontwerp. Het was de in 1888 geboren architect Pieter Cornelis Rijkse die het (in 1921 getekende) ontwerp leverde. Hij was gemeentearchitect van Wisch, waaronder Varsseveld en Heelweg destijds vielen. Van hem is bekend dat hij in 1913/1914 deelnam aan het door de Maatschappij ter Bevordering der Bouwkunst ingestelde examen voor ‘bouwkundig tekenaar, bouwkundig opzichter en onderbaas’ (zie Archiwijzer Bonas). In Varsseveld ontwierp hij ook het gemeentehuis (1926-1928) en de aan de Hovenstraat gelegen Lagere Landbouwschool (1928). Een aardig detail is dat Rijkse ook het oorspronkelijke schoolmeubilair van de Prinses Julianaschool ontwierp en hij zal dit ook voor andere van z’n scholen hebben gedaan.

Historie en ligging

Het aan de rand van de bebouwde kom gelegen bouwwerk staat aan de zuidzijde van de Molenweg in Heelweg-West, op het kruispunt van deze straat met de Lankhorsterweg (w.), de Kueneweg (n.) en de Hogeweg (z.). De Molenweg vormt de oostelijke poot en hier staat de school in de zuidoosthoek van het kruispunt. Rondom dit kruispunt clustert de dorpsbebouwing van Heelweg-West zich samen, ingebed binnen de landbouwgronden van het buitengebied ten noorden van Varsseveld. De school heeft aan drie kanten een bijbehorend schoolplein en is met de voorgevel op de Hogeweg gericht. In 1923 liet de Hervormde Schoolvereniging Varsseveld – opgericht door ds. J.G. Knottnerus – twee scholen voor lager onderwijs bouwen, in Heelweg de Prinses Julianaschool en in Varsseveld de Koningin Wilhelminaschool (aan de toenmalige Spoorstraat, nu Prins Alexanderstraat). Gemeentearchitect Rijkse leverde voor beide gebouwen het ontwerp en B&W van Wisch deden de aanbesteding. Een en ander moet worden gezien tegen de achtergrond van de in 1917 aangenomen Wet op het Bijzonder Onderwijs, waardoor ook scholen op confessionele grondslag rijkssubsidie kregen. In het verlengde hiervan zijn in het vroege interbellum nogal wat nieuwe scholen gebouwd. In oorsprong bestond de Prinses Julianaschool uit een rechthoekige bouwmasssa met twee klaslokalen (zie afb. 1). In 1929-1930 voegde architect Rijkse er aan de noordelijke kopzijde een derde lokaal aan toe, hetgeen reeds was voorzien bij de bouw in 1921 (zie afb. 2 & 4). Tegelijk bouwde hij toen de voor een gymlokaal bestemde achtervleugel, waardoor het L-vormige grondplan ontstond. In 1966-1967 is naar een ontwerp van de aan de Molenweg 6 gevestigde architect W. Vrieze aan de zuidelijke kopzijde ter plekke van een eerder uitbouwtje de huidige uitbouw met lerarenkamer toegevoegd. Bovendien kwam er langs de achtergevel een nieuwe uitbouw met toegangshal (daarvoor was er een portaal aan de noordelijke kopzijde van de hoofdmassa). In 1985-1986 realiseerde Vrieze’s eerdere medewerker architect J.A. Ernst uit Gaanderen de aan de zuidzijde van het gebouw gelegen gemeenschapsruimte/kleuterlokaal. De in deze alinea genoemde bouwdelen vallen buiten de bescherming.

Gebouw

Plattegrond en opbouw De school heeft een in hoofdzaak L-vormige plattegrond, met enkele latere uitbouwen. Er is één bouwlaag, met een onder schilddaken gevatte zolderverdieping. De schilddaken accentueren de L-vormige opzet en zijn vrij breed overstekend. Ze hebben vernieuwde houten bakgoten en zijn gedekt met rode muldenpannen. Het metselwerk van de gevels bestaat uit roodbruine baksteen in kruisverband met snijvoegen, en een trasraam dat wordt beëindigd door een rollaag in gesinterde/grofbehakte baksteen. Dergelijke baksteen is ook gebruikt voor de verticale siermetselwerkstroken die zich tussen de lokaalvensters bevinden, en voor de rollagen die de gevelopeningen beëindigen. Langs de vensters bevinden zich bakstenen lekdorpels. Kozijnen, ramen en deuren bestaan uit hout. De ramen zijn vernieuwd, maar met behoud van de historische roedenverdeling. De originele van sierroeden voorziene bovenlichten bleven daarentegen behouden.

Voorgevel Aan de voorzijde (w.) wordt de bouwmassa gekenmerkt door de evenwijdig aan de Hogeweg gelegen hoofdvleugel. Hier bevinden zich driemaal drie lokaalvensters, per lokaal gegroepeerd in twee smalle zijvensters en één iets breder middenvenster. De zijvensters bevatten één 9-ruits raam, terwijl de middenvensters zijn voorzien van twee 6-ruits draairamen. De zoals gezegd originele bovenlichten bestaan uit valramen met sierroeden.

Linker zijgevel
De op de Molenweg gerichte kopgevel van de hoofdvleugel is blind. Hier zijn de sporen van enkele verbouwingen te zien, onder meer van het vroegere toegangsportaal dat hier links op de gevel aansloot.

Rechter zijgevel
Aan de zuidelijke kopzijde van de hoofdvleugel bevinden zich twee hoge lokaalvensters. Allebei hebben ze onderin twee 4-ruits ramen, met daarboven twee ramen zonder roedenverdeling (ook hier alle vernieuwd). Bovenin bevatten ze elk twee originele bovenlichten met 4-ruits (kruiselingse) roedenverdeling. Rechts sluit op deze gevel een in 1967 gerealiseerde (buiten de bescherming vallende) éénlaags uitbouw met schilddak aan (lerarenkamer).

Achtergevel
Aan de achterzijde bevindt zich langs de hoofdvleugel een uit 1967 daterende (buiten de bescherming vallende) éénlaags uitbouw. Uiterst links sluit deze evenwel op een (binnen de bescherming vallend) historisch bouwdeel aan, te weten een ketelruimte met een hoge bakstenen schoorsteen. Rechts van de uitbouw bevat de hoofdmassa een niet origineel lokaalvenster. De links op de gevel aansluitende gymvleugel bevat aan de kant van de Molenweg (n.zijde) twee ingangen met een (vernieuwde) dubbele deur met 6-ruits deurramen en (oorspronkelijke) 5-ruits bovenlichten. Aan de oostelijke kopzijde heeft deze vleugel een hoog liggend bovenlicht met drie ramen met elk twee verticaalroeden. Verder bevindt zich hier een éénlaags uitbouw met een nieuw ingevulde ingangspartij. De zuidgevel van de gymvleugel sluit aan op het uit 1986 daterende (buiten de bescherming vallende) bouwdeel. Door de toevoeging van dit bouwdeel zijn de hier gelegen vensters van de gymzaal dichtgezet

Interieur
Het interieur onderging modernisering en heeft een deels vernieuwde afwerking. Vanuit historisch oogpunt is onder meer de indelingsstructuur van belang. Deze gaat uit van het corridorprincipe, met een evenwijdig aan de voorgevel liggende middengang. De drie klaslokalen bevinden zich ten westen van deze gang, aansluitende op de voorgevel. In de achtervleugel is nog steeds de gymzaal gelegen. Verder zijn de volgende historische interieurelementen van belang: een in de huidige toegangshal herplaatste hardstenen gevelsteen met inscriptie (1 COR. 3:11/ 15 JANUARI 1923/ SOLI DEO GLORIA/); de uit terrazzo bestaande gangvloer met zwartwitte mozaïeklijsten; de uit bruingeglazuurde steen en een donkergeglazuurde rollaag bestaande lambriseringen in de schoolgang. Van de binnendoorgangen bleven de geprofileerde houten lijsten behouden. Dito lijsten zijn toegepast langs de lokaalvensters die zich in de gangwand bevinden.

Overige Op het schoolplein aan de kant van de Molenweg bevindt zich een betonnen zandbak uit circa 1960.

Reden van plaatsing Architectuurhistorische criteria

Het bouwwerk heeft architectuurhistorische waarde als een karakteristiek voorbeeld van een uit het vroege interbellum daterend schoolgebouw, uitgevoerd in een voor de ontstaansperiode karakteristieke traditioneel-zakelijke trant. Karakteristiek is vooral de vrij ingetogen opzet met tamelijk breed overstekende pannendaken, lokaalvensters met markante van sierroeden voorziene bovenlichten, en enig siermetselwerk. Inwendig zijn vooral de corridoropzet en de historische afwerking van de schoolgang van belang. Het ontwerp neemt een waardevolle plek in binnen het oeuvre van gemeentearchitect P.C. Rijkse, die ook het gemeentehuis van Varsseveld ontwierp. Alhoewel over deze architect vooralsnog slechts weinig gegevens voorhanden zijn, is hij van belang voor een helder beeld van de bouwgeschiedenis in de gemeente Oude IJsselstreek. Het bouwwerk vertegenwoordigt hoogwaardige esthetische kwaliteiten en wordt gekenmerkt door een zorgvuldig samengesteld ontwerp met enkele markante details, waaronder enig siermetselwerk en markante bovenlichten in de vorm van valramen met sierroeden. Juist een detail als dergelijke sierroeden ging bij veel bouwwerken in de loop van de tijd verloren, waardoor het object enige zeldzaamheidswaarde vertegenwoordigt. In de loop van de tijd onderging het bouwwerk enkele wijzigingen, waarbij al voor de oorlog een vergelijkbaar vormgegeven achtervleugel is toegevoegd. Ondanks enkele (ondergeschikte) vernieuwingen in een recente periode is het historische karakter zowel in de hoofdvorm als de detaillering zeer goed herkenbaar gebleven. Genoemde uit 1966-1967, 1985-1986 en 2013-2014 daterende bouwdelen vallen buiten de bescherming. Stedenbouwkundige criteria

Op één van de hoeken van het kruispunt van de Molenweg, de Hogeweg, de Lankhorsterweg en de Kueneweg neemt het schoolgebouw een sterk in het oog vallende positie in, waardoor hier sprake is van een blikvanger met belangrijke beeldbepalende waarde.

Op genoemd kruispunt vormt het schoolgebouw al op enige afstand een belangrijk oriëntatiepunt, een betekenis die wordt versterkt wanneer men Heelweg-West vanuit het buitengebied nadert. Het gebouw ligt hier langs de rand van de bebouwde kom.

Door zijn markante hoofdvorm en detaillering neemt het object een opmerkelijke positie in binnen de uit geclusterde panden bestaande lintbebouwing van Heelweg-West.

Algemeen historische criteria

Deze voor het christelijk lager onderwijs opgerichte school vertegenwoordigt hoge cultuurhistorische waarde als een verwijzing naar de onderwijshistorische ontwikkelingen in Heelweg en Varsseveld. In deze betekenis vormt de Prinses Julianaschool een waardevolle eenheid met de eveneens door de Hervormde Schoolvereniging Varsseveld opgerichte Koningin Wilhelminaschool aan de Prins Alexanderstraat in Varsseveld. De cultuurhistorische waarde wordt versterkt doordat in de schoolhal een (herplaatste) stichtingssteen met inscriptie bewaard is gebleven. Het ontwerp weerspiegelt op een goed herkenbare manier de contemporaine ideeën over de opzet en vormgeving van een voor het lager onderwijs bedoelde dorpsschool, zoals deze is opgezet volgens het in de ontstaansperiode gebruikelijke corridorprincipe.