De Oorlogsjaren in de Halle Heide 1939-1945.
Aan de hand van het notulenboek van de Halle Heide school, genoteerd door schoolhoofd G.J. Lemereis, tevens voorzitter van het schoolbestuur van de Halle Heide School.
Door. E. Somsen_Lieverdink
De aanloop naar de 2e WO komt sluipend op gang als meester Ab Wisselink op 29-8-1939 opgeroepen wordt voor de militaire dienst t.g.v. de mobilisatie, zijn tijdelijke vervanger is Ab. Groot Nibbelink met als reserve Mej. Kleinhout.
Tot dan was er geen telefoonaansluiting, maar de gratis aansluiting met nr.216 zou in de herfst van 1939 klaar zijn, helaas kon er i.v.m. de mobilisatie geen les gegeven worden in het gebruik van de telefoon door de schoolkinderen.
Op 10-5-1940 trokken de Duitse troepen zonder oorlogsverklaring Nederland binnen, en werd Nederland Duits bezet gebied.
De Duitsers lieten er geen gras over groeien, er volgden een reeks van proclamaties.
In juni 1940 komt er een schrijven van de Secretaris Generaal van het Departement van Opvoeding en Cultuurbescherming in bezet Nederland, dhr. J. van Dam, dat feestelijkheden zoals optochten enz. wegens tijdsomstandigheden achterwege moeten blijven.
De brandverzekering deelt mede, dat de school niet voor OORLOGSCHADE is verzekerd, er is een speciale ONDERLINGE OORLOSSCHADE VERZEKERING opgericht.
De tijdelijke leraar, Ab Groot Nibbellink is door de terugkeer van meester Ab Wisselink overbodig en vertrekt als leerkracht naar een school in Varsseveld.
Als kwekeling komt Oosterink uit Zelhem het team versterken.
In oktober 1940 komt Secretaris Generaal J. van Dam met een voorstel om brandstof te besparen, door zonodig op zaterdag en maandag geen school te houden, minstens 2 weken Kerstvakantie te geven, niet voor November te stoken en de lessen pas om ’s morgen 10 uur te laten beginnen.
Het nieuw aan te stellen personeel moet volgens een circulaire een verklaring ondertekenen al dan niet van JOODSCHE bloede te zijn. Na ondertekening moet de verklaring opgestuurd worden naar de Secretaris Generaal, dhr. J. van Dam.
In de Halle Heide school werden diverse cursussen gegeven, o.a. een landbouwcursus voor ouderen, kookcursus en de naaivereniging die tegen betaling van Fl. 10,- een plek in de bestuurskamer kreeg.
Een aanvraag om een politieke vergadering in de school te beleggen, werd afgewezen.
Het portret van Prins Bernard en eventuele andere leden van de Koninklijke familie moeten uit de school worden verwijderd.
Het zingen van Nederlandse /Vaderlandse liederen wordt verboden, net als de boeken over Vaderlandse geschiedenis.
Per 1-1-1941 wordt het gymnastiekonderwijs verplicht en moet er een speciaal leslokaal komen, die betegeld moet zijn, op het buitenterrein komt een niet betegeld en afgerasterd terrein, waarvoor de benodigde leermiddelen zullen worden aangeschaft. Gymnastiek schoenen zijn gewenst, maar kunnen niet verplicht worden.
Het onderwijzend personeel, in overheidsdienst, hoeft zich niet op te geven als ze lid zijn van de N.S.B.
Niet alleen het schoolbestuur heeft inspraak in benoemingen van nieuw personeel, ook het Rijk, bij monde van Secretaris Generaal J. van Dam, heeft mede zeggenschap hierin.
Het dragen van lange kousen, zoals vereist in een circulaire van 1941, ook in de zomer, stuit op verzet van de ouders en kinderen.
Het dragen van het N.S.B. uniform op school is toegestaan.
Het is Joodse kinderen niet toegestaan het nieuwe sportterrein te betreden en er wordt nogmaals gevraagd of er joodse kinderen de school bezoeken.
Januari 1941, het is de schoolkinderen verboden te collecteren voor de Joden die door de anti- joodse maatregelen zonder inkomsten zitten.
2-3-1942, het verspreiden en aanplakken van biljetten door de SS en het dragen van het insigne en uniformen der N.S.B. is toegestaan op school.
April 1942, kwekeling/meester Oosterink uit Zelhem, vertrekt wegens een benoeming als kwekeling aan het Rijksopvoedingsgesticht De Kruisberg in Doetinchem.
Het Rijk bepaalt dat aan de leerlingen vitamine C tabletten moeten worden verstrekt.
De invloed van de Duitse bezetter wordt steeds groter en beklemmender, het schoolbestuur ervaart dit als een gevoel van vrijheidsverlies.
Er komt een schrijven waarin aangegeven wordt welke personen moeten op komen voor de Arbeidsdienst.
De namen en adressen van het schoolbestuur, personeel en eventuele vacatures moeten worden opgegeven.
Aangeboden plakkaten van de Waffen SS en Jeugdstorm moeten in de school worden opgehangen.
Het schoolbestuur is niet langer bevoegd om personeel aan te stellen of te ontslaan.
Joodse fotografen mogen niet meer op school worden toegelaten.
Verder moet worden opgegeven welk personeelslid les geeft in de Duitse taal en welke bevoegdheid hij/zij hiervoor heeft.
In 1943 is er een vergadering van Zelhemse schoolhoofden waarin besproken wordt over het stichten van een zwembad voor Zelhem en omstreken.
( Het zou nog tot de 70er jaren duren voor zwembad Obbinkmark er was.)
De leerlingen van de klassen 7 en 8 zouden naar een nieuw te stichten Centrale school voor vervolgonderwijs in Zelhem kunnen gaan, dit werd de Christelijke Lagere Landbouwschool.
Van de schoolgaande kinderen die hun ouders helpen met het binnenhalen van de oogst en dus niet naar school gaan, moeten de adressen van de ouders worden opgegeven.
Een vergadering in 1943 gehouden in de school waarbij een film vertoond werd, moest worden afgebroken i.v.m. met het aanhoudende geronk van overvliegende vliegtuigen.
De papier schaarste dwingt de overheid om een limiet van 18 schoolschriften per leerling beschikbaar te stellen.
November 1943, in de bestuurskamer van de school zijn vluchtelingen ondergebracht, waaronder ook schoolgaande kinderen die door juf Vervoort worden lesgegeven en beziggehouden, soms zijn ook hun ouders aanwezig.
12-12-1944 De school werd door de Duitsers gevorderd en deels in beslag genomen, met als gevolg dat de lagere klassen wel alle dagen les kregen, de hogere klassen slechts om de andere dag en tot half drie ’s middags.
Het gevolg is dat er moet worden omgezien naar een noodlokaal.
Dhr. Lovink heeft nog een leegstaand kippenhok waar meteen vanaf maandag les in kan worden gegeven.
Er wordt besloten om het schoolmeubilair, leermiddelen e.a. ergens anders onder te brengen om vermissing/diefstal tegen te gaan.
Het kippenhok is niet ideaal, zodat er tijdelijk les wordt gegeven bij timmerman G. Hobbelman en de Gereformeerde Kerk In Halle.
Op zondag 1 april 1945, Eerste paasdag werd Halle Heide bevrijd.
Op 3-5-1945 werd de eerste bestuurvergadering in de Halle Heideschool gehouden, de eerste in bevrijd Nederland.
Op enkele uitzonderingen na was er weinig oorlogsschade, bij de school moest nog het een en ander worden opgeruimd en schoongemaakt.
De schuilkeldercommissie regelt het slopen van de schuilkelder, het hout werd verzaagd tot brandhout.
De school begint in de schoongemaakte lokalen, de lessen Duits zijn nu vervallen, maar het 7e en 8e leerjaar blijft gehandhaafd.
De nieuwe leerlingen worden pas per 1 juni 1945 aangenomen.