De Toren en de klokken van de Lambertikerk 

Bouwmaterialen
De toren getuigd van een bewogen historie met al haar verscheidenheid aan stenen. Maar wel één die met zorg is samengesteld. Samen weerspiegelen zij niet alleen de historie van de toren, maar ook de verscheidenheid van de mensen die haar bezochten.

Onderstaande muur, aan de voet van de toren, laat ongeveer alle gebruikte materialen zien, die in de loop van de eeuwen heen gebruikt zijn voor de bouw en onderhoud van de toren en het schip.

 

bouwmaterialen

Lambertikerk2

o.a. oersteen, tufsteen en baksteen

foto's uit: Zelhem 1200

De toren en de klokken
Elke avond rond negen uur luid in Zelhem de "papklok". Eertijds gaf de papklok, in de oogsttijd, het einde van de lange werkdag op het land aan. Tijd om pap te eten en te gaan slapen.

 

Lambertikerk2

Koster Michiel van Til bij de kerkklokken die door de Duitsers werden weggevoerd.
Foto: coll. Eef Oosterink

Het opschrift van de grote klokken luidde:

"Vivos convoco mortuos plango Joh. Egginck; Wolter ter Tille kerkmeesters; Peter van Trier en Willem Evers mefecit 1626."

De Latijnse tekst luidt vertaald:

De levenden roep ik,
de doden beween ik.

Het gewicht is geschat op 1360 kg. Per van Trier en Willen Evers hebben de klok in 1626 gegoten. Dat zal ter plekke gedaan zijn, van het brons dat begraven heeft gelegen om roof te voorkomen. Deze klok had een diameter van 130 cm.

De middelste klok:

Van God is ons begin / Het eind na Zijn zin.
Gerhardus Boeijink, Pastor
Dirk Hummelink en Derk Enzerink kerkmeesteren
Herman Becking, richter
K. Voet, J. Bennink, B. Dommendaal, H. Wolsink
ouderlingen
Jean Petit me fecit 1757

Deze klok werd geschat op 655 kg. Het opschrift Boeijink is fout. Dit moet Gerhardus Boelen zijn, die toen predikant was, de klok had een diameter van 100 cm.

Op de kleine klok stond:

"Jean Petit me fecit 1757"

Dit was de z.g. brandklok, geschat gewicht 340 kg. Jean Petit was de klokkengieter die in 1757 de klokken gegoten heeft, met een diameter van 80 cm.

Na het wegvoeren van de klokken heeft de klok die op "Weetink" stond dienst gedaan als kerkklok. De middelste klok, op de bovenstaande foto, werd geluid als er brand was. Bij een begrafenis begeleidden de twee andere klokken de stoet met hun tonen. Zes mannen luidden de grote klok, terwijl er twee "de sik moesten melken" (de kleine klok luiden). Uit iedere wijk of buurtschap volgde de stoet een vaste weg, de doden- of lijkweg. Iedere lijkweg had een vast punt waar het luiden moest beginnen. Vanuit de toren werd de rouwstoet gevolgd en zodra de stoet het afgesproken punt naderde, begonnen de klokken te luidden.

Citaat uit Het Markeboek van Zelhem:
Op 29 september 1601: "Met betrekking tot het verzoek voor het gieten van een klok besloten is, dat -waar de klokkespijs (brons) nog wel aanwezig is , maar begraven is - deze door de Kerkmeesters (kerkvoogden) zal worden opgegraven en aangewend tot het gieten van de klok. Het gaat om zo'n 1350 kilo". Op 22 juni 1612 gaat de Marke vergadering over het omhoog brengen van de klokken. Hoeveel klokken er zijn valt niet uit te na te gaan, zeker twee, misschien wel drie.
In 1625 is er weer spraken van een defecte klok. In 1626 wordt een nieuwe klok gegoten, die tot 1943 in de toren heeft gehangen.

klok

Foto uit collectie Eef Oosterink

toren klokkenstoel

Het Westelijke (lege) gedeelte van de klokkenstoel.
De luidbalk, waaraan tot 1943 de brandklok was bevestigd, rust op de 
eeuwenoude zware eikenhouten gebinten, op zijn kop gekanteld.

Foto uit collectie Eef Oosterink

toren1 trappenhuis

Het trappenhuis in de toren

Foto uit collectie Willem Hartemink

toren2 Lui systeem

Het elektrisch luidsysteem van de klokken

Foto uit collectie Willem Hartemink

toren3 galmgaten

Een van de geluidsgaten, daarachter de
gebinten van de klokkenstoel

Foto juni 2004: Kevin Salemink

De huidige grote klok weegt 1505 kg., inclusief klepel, en heeft een diameter van 131.4 cm. Het opschrift luid, Psalm 31:16: "Mijne tijden zijn in Uwe hand".

De kleine klok weegt inclusief klepel 784 k.g. en heeft een diameter van 105.1 cm. Van deze klok luit het opschrift, Marcus 13:33: "Ziet toe, waakt en bidt; want gij weet niet, wanneer het de tijd is".

Lambeti kerk Zelhem foto H.M. Somsen 

2014 Lambertikerk. Foto: H.M. Somsen