Dierenarts Dr. J. Grashuis

In het begin van het jaar 1919 fietste de reserve paardenarts Grashuis over het smalle paadje langs de zandweg van Doetinchem naar Zelhem. Het vorige jaar was hij afgestudeerd, toen opgeroepen voor de militaire dienst, maar nu was hij op weg om zich aan te dienen bij het gemeentebestuur van Zelhem. Het gemeentebestuur had er een behoorlijke subsidie voor over om te bewerkstelligen dat er een dierenarts kwam in Zelhem.
Nadat dierenarts Hijink naar Lochem was gegaan, was het sukkelen geworden. Aanvankelijk waren er nog zitdagen van dierenarts Rexwinkel uit Doetinchem, maar verder was men aangewezen op dierenartsen uit de omtrek. De Zelhemse boeren waren in hun schik dat er een kandidaat kwam opdagen. De wens van het gemeentebestuur was, dat op de dag van aanmelding alle leden van de gemeenteraad zouden worden bezocht, maar Grashuis vond het, na bijna de helft van de bezoeken te hebben afgelegd, welletjes en werd toch prompt benoemd.
Ondanks de goede raad van zijn studievrienden zich niet van de wereld af te sluiten in die zandverstuiving, nam Grashuis de benoeming aan. Hij wijdde zich met hart en ziel aan zijn praktijk. Men vond hem wat stug, hij zei niet veel, maar al gauw was men het hierover eens: hij was een goede veearts.

Zijn hulp bij verslossingen werd zeer gewaardeerd, maar niet minder zijn streven om de begaving en de stijfheid bij de mestvarkens te voorkomen. Grashuis verkondigde, dat de bestrijding van deze gebreken door aanvulling van tekorten in het voer moest geschieden en niet kon worden bewerkstelligd door de toen gebruikelijk geneesmiddelen Proefondervindelijk zou men er volgens hem achter kunnen komen hoe deze gebrekziekten te voorkomen zouden zijn.
Daar moesten de boeren toch even aan wennen. Een veearts die voorlichting gaf tot verbetering van de voeding en daardoor het optreden van moeilijkheden trachtte te voorkomen. Dan was ook het gebruik van medicijnen onnodig. Men had er natuurlijk geen bezwaar tegen, maar men kon zich toch niet losmaken van het gevoel, dat de dokter op deze wijze zijn eigen praktijk afbrak en handelde als een man, die zittend op een boomtak, deze aan de kant van de stam afzaagt.

De Dierenarts onderzoeker
De Zelhemse gemeenschap was echter gaarne bereid Grashuis de helpende hand te bieden. De veel voorkomende rachitis en beenderverwerking, welke leidde tot de noodzakelijkheid van verloskundige hulp bij rundvee en varkens skeletafwijkingen bij deze dieren en stijfheid bij varkens, duidden evenals de begaving bij oudere varkens en de vet of leverziekte bij biggen op duidelijke tekortkoming in de voorziening van mineralen en vitaminen. Deze gebreken hadden zijn intense belangstelling. Dit inzicht en de belangstelling voor de studie, welke Grashuis onderhanden had, leidde tot de oprichting van de vereniging tot Bevordering van een rationele varkenshouderij. Het initiatief hiervoor werd genomen door enkele verenigingen te Zelhem in combinatie met het Provinciaal Veevoederbureau in Gelderland.
Deze vereniging stichtte in 1928 een varkensproefmesterij om voederproeven te kunnen nemen. Het eerste boekjaar voerde Grashuis de voederproeven uit voor zijn persoonlijk risico. Maar reeds het jaar daaropvolgend zegden verschillende plaatselijke verenigingen o.a de Afd. Zelhem van de G.O.M. v.l., de Coöp. Aankoopvereniging, de Coöp. Boerenleenbank, de Marktcommissie, de concours hippique vereniging e.a. hun steun toe ter bestrijding van de exploitatiekosten. Ook de Gelders-Overijsselse Maatschappij van Landbouw gaf een jaarlijkse subsidie. Tot slot gaven de Bond ven Aankoopverenigingen en verscheidene afdelingen van de G.O.M.v.l. gevolg aan een verzoek om de proefmesterij te subsidiëren.

De profmesterij was voor iedere belangstellende te bezichtigen en de technische leider Grashuis stelde zich gaarne beschikbaar om inlichtingen te verstrekken. Het eerste proefjaar, dat van 1 juli 1929 tot 1930 liep, gaf reeds verrassende uitkomsten te zien. De Vereniging tot Bevordering van een rationele varkenshouderij vroeg verder te zoeken naar een goede samenstelling voor gemengd biggenmeel. De heren ir. W. de Jong en ir. N. van Vliet vormden met Grashuis een commissie, welke een schema voor de komende voederproeven opstelde. Als hoofdpunten voor onderzoek werden gesteld: het tegen gaan van anemie, de toetsing van de biologische waarde van verschillende bronnen van dierlijk eiwit en een onderzoek naar het effect van levertraan of vitaminepreparaten naast de toevoeging van mineralen. De gedetailleerde uitwerking van deze proeven gaf aanleiding tot het ontstaan van een proefschrift getiteld: Insufficiëntie van meelrantsoenen bij mestvarkens en enkele ziekteverschijnselen, welke daarmee verband houden, waarop Grashuis op de 29ste juni 1932 cum laude promoveerde aan de Rijksuniversiteit te Utrecht tot doctor in de veeartsenijkunde.

De dierenarts onderzoeker kwam in de belangstelling te staan. De resultaten aan de proefmesterij te Zelhem verkregen, wekten tot navolging. De proefmengsels, welke door de plaatselijke coöperatieve aankoopvereniging op verzoek van Grashuis werden gemaakt, vonden zeer geleidelijke navolging in de vorm van boerenmengsels. Een particuliere ondernemer vatte de gunstige resultaten, welke verkregen waren met mineralen en vitaminen, samen door de bereiding van een voederkern, waarin deze voedingstoffen waren opgenomen. Daarnaast verstrekte Grashuis gaarne adviezen op het gebied van de fokkerij. Hij kreeg gedaan, vooral met steun van de marktcommissie, dat goed fokmateriaal werd aangekocht. Hoezeer Grashuis door de boeren in zijn werkgebied werd gewaardeerd, komt o.a. tot uitdrukking in zijn functies die hem werden aangeboden, zoals het erevoorzitterschap van de drie rundvee fokverenigingen, van de schapen fokvereniging. Van de onderlinge varkensverzekering, van de Afd. Zelhem van de G.O.M. v.l. en van de Vereniging tot bevordering van het Marktwezen en andere openbare belangen. Daarnaast vervulde Grashuis de functie van Voorzitter van de Raad van Toezicht van de Coöp. Boerenleenbank, secretaris van de Landbouwtentoonstelling en nog verschillende andere functies.

Op 24 juli 1935 werd bij besluit van de gecombineerde vergadering van de Commissie van Beheer, Adviserende Leden en Vertegenwoordigers van de aangesloten coöperatieve aankoopverenigingen de veevoedingsdeskundige Dr.J. Grashuis aangesteld als directeur van de C.L.O. controle en tevens belast met het secretariaat van de Commissie en het beheer van de financiën. Omdat de proefaccommodatie in Zelhem voor onderzoek te weinig mogelijkheden bood, kreeg de Stichting in 1938 de beschikking over het landgoed De Schothorst’ te Hoogland.

Eerst werd nog voor een standplaats in Arnhem gekozen. Zelhem nam op waardige wijze afscheid van de zeer gewaardeerde dierenarts. Een twintigtal verenigingen belegden een huldigingbijeenkomst, waardoor zoals de toenmalige burgemeester in zijn afscheidsrede opmerkte, vrijwel ieder gezinshoofd in de gemeente vanwege het lidmaatschap van èèn of meer verenigingen bij deze huldiging was betrokken. Grashuis zette zich met groot enthousiasme aan zijn nieuwe taak. De vereniging,, Proefmesterij Zelhem’’ droeg de exploitatie van haar proefbedrijf over aan de Commissie van Beheer C.L.O. mengvoeders. Er werden zeer veel lezingen en inleidingen over veevoeding door Grashuis verzorgd. Ruim 100 lezingen per jaar was geen zeldzaamheid.

 Dr. J. Grashuis. Krantenartikel uit de collectie van Gerard Bruil

 Grashuis en zijn vrouw tijdens zijn promotie in 1932. Foto uit collectie Eef Oosterink

Dr. Grashuis op zijn motor, kenteken M6030. Foto uit collectie Eef Oosterink 

 Dr. Grashuis naast zijn Chevrolet uit het bouwjaar 1929-1930, kenteken M6030 Foto uit collectie Eef Oosterink
De kentekens van voertuigen stonden destijds op naam met de M van Gelderland.

 De optocht naar de feestelijke opening in 1928. Foto uit collectie Eef Oosterink

De optocht van de feestelijke opening van de proefmesterij de meisjes vlnr: Fransje Reichman, Marianne Veen en Eugenie Poest Clement. 
Foto uit collectie Eef Oosterink

 De proefboerderij (proefmesterij) van Dr. Grashuis bij de Coöperatie, deze stal is in 1928 geopend. Foto uit collectie Eef Oosterink

De proefboerderij (proefmesterij)

Foto uit collectie Eef Oosterink

 Reünieavond met kegelaars van Dr. Grashuis in 1932 Foto uit collectie Eef Oosterink

 Reünieavond met kegelaars van Dr. Grashuis, maar nu in 1946. Foto uit collectie Eef Oosterink

Op inspectie op de proefboerderij.  Foto uit collectie Eef Oosterink
Prof. Sjollema en Donath op het laboratorium van de Schothorst. Foto uit collectie Eef Oosterink

Afscheid in 1935, op de achtergrond het gemeentebestuur

 Boek  geschreven door J. Grashuis.

 Opening Proefmesterij 1928. 

Door H.M. Somsen                              Met de muziek voorop naar de opening van de proefmesterij. 

Bij de opening van de proefmesterij in 1928 aan de Spoorstraat, waarvan de arts -onderzoeker Dr. Jan Grashuis de technische leiding had, waren veel Zelhemmers aanwezig. De Zelhemse muziekverenigingen Union en Prinses Juliana liepen vooraan in de stoet maar hadden nog lang niet zoveel leden als tegenwoordig. Op de voorgrond van de foto de muziekvereniging Union, die op 3 augustus 1920 opnieuw werd opgericht en in 2010 dus 90 jaar jong, zij houden daarvoor op 25 september 2010 een jubileumreceptie in ’t Witte Paard. Inmiddels is de vereniging opgeheven. Daarachter de muziekvereniging Prinses Juliana getuige de vaandels. De foto is genomen in de Spoorstraat, tegenwoordig Dr. Grashuisstraat, ter hoogte van het laadperron van de Coöp. De stoet werd begeleid door de veldwachters.

Op deze foto is de houtopslag bij de firma Oldenboom van het dennenhout te zien dat klaar ligt voor transport naar de kolenmijnen als mijnhout en het huis Spoorzicht waar de fam. Eelderink, werkzaam bij de Coöperatie woonde.

Op de voorgrond van de foto de grote trom bespeeld door Bernard Jacobs († 16 oktober 1941 in Mauthausen) en Frits Gerritsen met de kleine trom.

Begraafplaats Zelhem

De familie Grashuis heeft altijd warme banden onderhouden met Zelhem. Op het derde gedeelte van de begraafplaats op het "Rondeel" is het graf van Jan Grashuis en twee van zijn kinderen.

De gedenksteen  van Aldert Frans. Foto: H.M. Somsen.	Graf 3.103 Het familiegraf van de fam. Grashuis. Foto H.M. Somsen