Evert Bellert (1922-1995)

Evert Bellert is op 04-02-1922 in Epe geboren en kwam samen met zijn broer Henk Bellert die ook in Epe is geboren in een gezin met 7 kinderen, op zeer jonge leeftijd in 1923 naar het Loo A305 in Zelhem. Daar woonden het echtpaar Hendrikus Wentink en Alberdina Hendrika Lenderink, die de beide broers als pleegkinderen opnamen naast hun twee eigen dochters. Evert was net anderhalf jaar oud.

De kinderen Bellert gingen naar de school aan de Doetinchemseweg.
1933 ca. klas 3. Klassefoto met meester Geert Kreuzen. In het rode kader de gebr. Bellert. Foto: HC Remmelink.
Op deze foto: Meester G. Kreuzen, Jan v. Tongeren, Han Hemink, Broer Loman, Arie Capel. Gert Hemink, Grada Klein Hesselink, Dina Schieven,Eef Bellert, Henk Bellert , Willy Diepenbroek, Jootje Klomp, Dina Radstake,..Radstake, Willemien Woerts, ..Schieven, Gerhard Demmink, ?, Johanna Teunter,..Hagelstein, Diny Radstake, Jantje Kuiperij ?, Theo te Pas, ? , ?, ?, 

Na de lagere schooljaren vertrok Evert Bellert naar zijn familie in Epe en ging daar bij een boer werken, maar hij kreeg heimwee naar Zelhem en ging in 1938 terug naar zijn pleegouders in Zelhem. Evert was toen 16 jaar.

Broer Henk Bellert, ging na zijn lagere schooljaren eerst ook als boerenknecht werken bij de familie Hagen aan de Aaltenseweg in Halle, en is daarna bij de familie Giesen aan de Velsingstraat in Doetinchem in de kost gekomen, hij ging toen werken bij T.D. Verblifa in Doesburg en is op 48 jarige leeftijd overleden in Doetinchem. 

In de jaren 1920 is zuster Annie Bellert ook bij een pleeggezin in de Achterhoek terecht gekomen en wel bij de familie Trachter aan de Wildenborghseweg in Ruurlo. Zij is later weer terug gegaan naar de Veluwe, is daar getrouwd en met haar man gaan wonen in Vaassen.

Na zijn terugkeer in Zelhem is Evert bij de familie Hupkes, die een boerenbedrijf (de Kip) hadden aan de Tolstraat 2 in Hummelo terecht gekomen, waar hij als jonge jongen ging werken.

Tijdens een feest in Hummelo heeft Evert Bellert, Albertha Vrogten, (geboren op 02-08-1920 in de Witte Brink gem. Zelhem), leren kennen.
Albertha Vrogten werkte toen in de huishouding bij familie de Vries in Hummelo op de boerderij Vossenplaats aan de Zelhemseweg 6.

Achterzijde boerderij Vossenplaats in Hummelo. Foto: coll. HM Somsen

Evert Bellert trouwt met Albertha Vrogten in de oorlog op 15-07-1943. Zij gaan in Zelhem wonen dicht bij de pleegouders en kregen toen in Zelhem een ​​klein gedeelte van een schuurtje van de familie Straks in het Loo.
In de oorlog stond een soort woonwagen in het bos de Langenberg, (later de stortplaats) die was van een wegenbouwer uit Doetinchem. Die woonwagen is na de oorlog verplaatst naar de driehoekige kavel waar nu de Esweg / Loorweg beginnen, daar hebben Evert en Albertha van gewoond.

Zij kregen daar drie zoons: 1. Harry Bellert geboren op 10-01-1946, 2 . Henk Bellert geboren op 14-09-1947, 3 . Albertus (Bertus) Bellert is geboren op 01-03-1949.

Bijna is pleegvader Hendrikus Wentink overleden 17-10-1946 overleden en bleef op pleegmoeder Dine Lenderink alleen achter in het huis.

1950 pentekening 't Loo A305 het huis van de fam. Wentink-Lenderink. Fotoscan: coll. H.M. Somsen.

Evert en zijn vrouw kochten het huis A305 van zijn pleegouders, maar om daar gelijk te gaan wonen was toen niet direct mogelijk.
Toen dat huis in 1955 afbranden, konden Evert en Albertha een nieuw huis laten bouwen. Het gezin kon in 1956 van de woonwagen naar het nieuwe huis aan de Toorweg 2.

Evert Bellert heeft naast het werk op boerderijen ook gewerkt bij Vromen papierfabriek in Doetinchem, daarna bij de Nederlandse Heidemij en ook nog een aantal jaren in Zelhem bij Celtona.

	Evert Bellert is al vroeg met het tekenen en beginnen, begint de familie in het nieuwe huis wonen. Toen hij later voor zijn werk werd afgekeurd, kreeg hij meer tijd voor het tekenen en schilderen. Hij heeft in eind jaren ”50 /begin jaren ”60 nog tekenles had van de Frits Jansen uit Doetinchem, die toen tekenleraar was op een school in Doesburg.
F. Jansen.

Zijn pleegmoeder Dine Lenderink is overleden in die periode op 12-10-1960.

Het in 1956 nieuw gebouwde woonhuis van de fam. Bellert. Foto: A. Bellert.

Evert heeft altijd contacten onderhouden met zijn ouders en de andere kinderen van het gezin in Epe. Evert en Albertha zijn ook met hun kinderen terug geweest bij het 50 jarig huwelijk van zijn biologische ouders. De kinderen onderhouden nu nog contacten met elkaar. 

Evert als hobby kunstschilder.
Evert Bellert heeft als hobby altijd op hardboard getekend, met acryl. Zijn werken hebben een geheel eigen signatuur. In de schilderskunst  kunnen hem rekenen tot de naïeven. Veel boerderijtjes en woonhuizen in en om Zelhem heeft hij geschilderd. Eenvoudig van opzet en typisch frisgroene kleur is altijd aanwezig. Ook zijn een aantal pentekeningen in dezelfde naïeve stijl bekend.

Door de jaren heen heeft hij heel veel pentekeningen en schilderijen gemaakt, hieronder een deel daar van.
Een deel van zijn collectie is naar het tegenwoordige Erfgoed Centrum Achterhoek-Liemers gegaan. (ECAL)

Evert Bellert is op 13-06-1995 op 73 jarige leeftijd overleden in Doetinchem.
Zijn vrouw bleef met twee zonen, Harry † 1996 en Henk wonen aan de Toorweg 2 tot haar overlijden op 78 jarige leeftijd in Doetinchem op 13-11-1998. Zoon Bertus trouwde in 1970 en ging te Doetinchem wonen.

Na het overlijden van Albertha in 1998, is in 2000 het woonhuis met de grond verkocht aan de heer en mevr. Pardon-Gerritsen en mevr. Koemans-Pardon. Die hebben in 2004 dat huis afgebroken en er weer een nieuw huis laten bouwen.

Krantknipsel over een schilderij van de hooiberg in de Bergstraat	Boerderijtje ca. 1900 Foto. coll. HM Somsen

1958 Hummeloseweg 11 het woonhuis van zijn meester G. Kreuzen. Foto. G. Dales

Oude NPB kerk in de Piersonstraat. Foto. HM Somsen

Gereformeerde kerk en armenhuis in de Weverstraat. Foto. coll. HM Somsen

Doetinchemseweg 43-45. Foto. coll. HM Somsen
  
Boerderij Kranenbarg in het Loo. Foto. coll. HMSomsen

Molen Wisselink in de Velswijk. Foto coll. HM Somsen.

Schuur van boerderij Wassink aan de Doetinchemseweg 1976. De schuur is afgebroken.
Foto. coll. HM Somsen

Melkbus met afbeelding van boerderij de Croupin. Foto. coll. HM Somsen

Onder Diversen-Culturele Atlas Zelhem staan ​​ook nog schilderijen van Evert Bellert .

  Was tuinman op Enghuizen van de fam. van Heeckeren

3e generatie

Dit echtpaar woonden op huis 138A “Klein Sonsbeek” in Hummelo later vermeld dat ze wonen op “de Drieslag” thans Zutphenseweg 7-9 sinds Petri 22-02-1835.

Herman Eduard	Reinirus Wichert	Anna	Antonia Hermina	Johanna	Hendrika Wilhelmina

Herman Eduard Knaake Jr. voor het woonhuis in de Burgemeester Rijpstrastraat in Zelhem
Foto van mevr. J. Knaake-Koster

  
Burgemeester Rijpstrastraat 16-18.

Lees ook het verhaal over de kunstschilder H.E.Knaake 

Embleem van de KNIL voortrekker	C.A. Kuypers in uniform

1930 Inschrijving op de Universiteit in Leiden


1942 Briefkaart van C.A.Kuypers aan zijn vrouw in Bandoeng.

De achterzijde van de briefkaart in 1942

1946 Het gezin Kuypers

 Levensloop van Cornelis Anthonie Kuypers

Cornelis Anthonie (Kees) Kuypers werd op 18-11-1906 te Vlaardingen geboren. Hij was de middelste uit een gezin van zeven kinderen. Zijn vader was fabrikant van scheepsmachines. Rond zijn vijfde jaar verhuisde het gezin naar Rotterdam omdat de fabriek daar aan de zuidelijke oever van de Maas meer mogelijkheden tot expansie had. Het gezin kwam boven de fabriek aan de Maas te wonen. Enkele jaren later verhuisden zij in verband met de gezondheid van zijn moeder opnieuw, nu naar Zeist. Zijn vader kwam daar alleen in de weekends. Daar doorliep hij de H.B.S.

Zijn ouders waren Ned. Hervormd en nogal streng in de leer.  Zondags ging het gehele gezin tweemaal ter kerke. Sportverenigingen waren taboe, wat jammer was want hij blonk uit op sportief terrein zoals gymnastiek, voetbal en schaatsen.
Ook was hij muzikaal niet zonder talent en speelde niet onverdienstelijk viool.

In de twintiger jaren ging de algemene economische malaise niet aan de scheepvaart voorbij en dus was er ook vrijwel geen werk voor de fabriek van zijn vader. Voor een opleiding na het behalen van zijn H.B. S.-diploma was er geen geld. Hij deed een jaar wat hand- en spandiensten op de fabriek maar zag daar geen toekomst in.

Op een advertentie in de krant meldde hij zich aan voor een studiebeurs waarmee hij zich verbond om na het voltooien van zijn studie naar Ned. Indië te gaan als officier van gezondheid in het Koninklijk Nederlands -Indisch Leger (K.N.I.L.).

Omdat er opnieuw geen geld was om op kamers te gaan in Leiden, werd hij  treinstudent. In 1932 studeerde hij af. Een paar maanden later trad hij in het huwelijk, met Jeanne Sepers Hij wilde graag naar Indië vertrekken, maar er werd hem gezegd dat er voorlopig geen behoefte was aan jonge artsen. Hij besloot zich te gaan specialiseren tot dermatoloog en in afwachting van een assistentenplaats kreeg hij het advies van de hoogleraar om zich een jaar te bekwamen in de Pathologische Anatomie, opleiding tot patholoog. Nog geen half jaar nadat hij in Amsterdam daaraan was begonnen kreeg hij orders om zich met de eerste gelegenheid in te schepen naar Indië.

Het was gebruikelijk dat een 'groentje' eerst in Batavia op Java een tropencursus volgde en ingewerkt werd. Daar was echter geen plaats. Hij werd voorlopig in het Militiltair Hospitaal van Magelang op Java geplaatst.

Militiltair Hospitaal van Magelang Foto: Tropen museum

Een maand later werd daar zijn dochter Dineke* (Dina Cornelia) 23-7-1933 Magelang Java,  geboren. Nog geen zes weken later kon hij weer zijn koffers pakken. Hij moest als 'broekje' zonder enige practische medische ervaring en zonder goede voorbereiding binnen een week met vrouw en een baby van nog geen zes weken naar Sintang in West-Borneo vertrekken. Je had maar te gehoorzamen, in die tijd was van inspraak nog geen sprake.

Sintang was één van de meest afgelegen posten in Nederlands -Indië, midden in de rimboe gelegen en slechts per boot over de rivier de Kapoeas op West Kalimantan voorheen West Borneo, te bereiken. Er was geen hulp en advies van collegae mogelijk, evenmin het verwijzen naar een specialist.


Dajak krijger uit Lomg Nawan, Borneo. Foto: Tropenmuseum

De inheemse bewoners, de Dajaks, waren nog relatief onontwikkeld. Er woonden wel enkele import Javanen, een paar Hollandse nonnetjes, die de verpleging en verzorging van de patiënten op zich hadden genomen en een Amerikaanse zendeling met zijn gezin.

Ondanks de primitieve omstandigheden met weinig mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek raakte hij toch zo geboeid door diverse ziektebeelden die hij daar waarnam, dat hij met microscoop en eenvoudig kweekmateriaal onderzoek deed en proeven nam en daarover publiceerde in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

Eind 1934 werd in Sintang zijn oudste zoon Cees/Kees* Sintang geboren. Het zware, vochtige klimaat in de tropische regenwouden van Borneo bleef niet zonder gevolgen voor zijn vrouw. Twee jaar later verzocht hij om overplaatsing vanwege haar sukkelende gezondheid.

Dat verzoek werd vrij spoedig gehonoreerd en hij werd overgeplaatst naar Bandoeng op West-Java met een prima klimaat voor Indische begrippen.

In 1938 werd in Bandoeng zijn jongste zoon Hans* 1938 Bandoeng, geboren. Toen hij in 1939 in aanmerking kwam voor een verlof in Holland verkoos hij om in Indië te blijven gezien de situatie in Europa na de inval door Hitler in Polen. Men hield op dat moment nog geen rekening met een uitbreiding van de oorlog in Azië.

In 1942 maakten de Jappen zich meester van Nederlands-Indië en werden de Europeanen gevangen genomen, de mannen gescheiden van de vrouwen en kinderen. De K.N.I.L.-militairen werden afgevoerd, deels naar Japan en deels naar de beruchte Birma-spoorlijn in Achter Indie  om daar voor de Japanners  te werk te worden gesteld. Over de Birma-spoorlijn bestaat het gezegde dat daar voor iedere biels een dode is gevallen. De omstandigheden waren uitermate slecht. Weinig en slecht eten, geen medicamenten voor de op de loer liggende tropische ziektes en zware lichamelijke inspanningen in de tropische hitte zorgden dan ook voor veel sterfgevallen. De ongekende wreedheden begaan door de Japanse overheersers hebben daar ook niet weinig toe bijgedragen.

'Dokter Kuypers' was de oudste arts en droeg dus de verantwoording voor de gezondheid van alle krijgsgevangenen in één van de kampen aan die Birma-Siam spoorlijn. Hij heeft zich daar op dusdanige wijze van zijn taak gekweten dat hij na de oorlog is onderscheiden met de "Verzetster van Oost-Azië", een hoge onderscheiding voor uitzonderlijk gedrag tijdens de krijgsgevangenschap .

Na de capitulatie van de Jappen heeft het nog vier maanden geduurd voordat hij weer met vrouw en kinderen was herenigd. Ondanks alle doorgestane ontberingen kon er van verlof niets komen. Er was natuurlijk zoveel werk aan de winkel op gezondheidsgebied dat artsen niet gemist konden worden. Na ruim een half jaar in Siam (Thailand) zijn gezin bij zich te hebben gehad moest hij vrouw en kinderen in 1946 met het oog op de scholing van zijn kinderen naar Holland laten gaan. Zelf kon hij eindelijk een jaar later volgen.

Inmiddels had hij het plan opgevat om zijn waarnemingen en ervaringen tijdens de krijgsgevangenschap met beri-beri (een aandoening ten gevolge van ernstige vitamine B-deficiëntie) in een dissertatie te verwerken. Terug in Holland kreeg hij tijd om dat plan te verwezenlijken. In 1948 promoveerde hij tot doctor in de geneeskunde. In hetzelfde jaar, 1950, vestigde hij zich als huisarts te Zelhem (Gld.).

In 1967 legde hij zijn praktijk neer. Naast zijn huisartsenwerk is hij vele jaren bestuurlijk actief geweest in de kring van huisartsen in de Achterhoek en bleef hij wetenschappelijk actief. Dat laatste resulteerde in verschillende baanbrekende publicaties in wetenschappelijke medische tijdschriften.

Ook had hij vanaf 1971 jarenlang zitting in het Medisch Tuchtcollege. Na zijn pensionering als huisarts is hij gedurende een jaar werkzaam geweest als hoofdgeneeskundige bij het Gevangeniswezen en de Psychopatenzorg in het Rijksasiel 'De Kruisberg' te Doetinchem, waarna hij nog ca 10 jaar docent is geweest aan de verpleegstersopleiding van het Wilhelmina ziekenhuis te Doetinchem.

Na het definitief stoppen met werken bleef hij zeer geïnteresseerd in zijn vak en las de voornaamste Nederlandse medische tijdschriften.


Tekening Boerderij aan de Meeneweg.  Kuypers 1977 Foto: coll. H.M. Somsen

Hij was een verdienstelijk zondagsschilder. In familiekring worden vooral zijn portretten en landschappen gewaardeerd.
In 1991 overleed zijn vrouw na een gelukkig huwelijk van bijna 60 jaar. Tot vrijwel aan haar dood heeft hij haar enkele jaren met grote toewijding en liefde verzorgd en verpleegd.

Een jaar na de dood van zijn vrouw vond hij in een iets jongere weduwe uit zijn kennissenkring een lieve partner, An Schuitemaker, dankzij wie hij nog een paar goede jaren kende totdat zijn ziekte daar een einde aan maakte.

Verzetster van Oost-Azie

Verzetster Oost Azie met baton. 


Verslag van enkele feiten en anekdotes, die inzicht geven waarom mijn vader met deze verzetsster is onderscheiden.

Er zijn een zestigtal brieven, die het beeld wat completer maken. Het zijn brieven uit verschillende hoeken; de meest sprekende zijn een brief van een verpleger, één van een collega kapitein en twee van een Engelse collega kapitein, de laatste was  geen medicus.
Het was op een gegeven moment de bedoeling van de Jappen om een contingent krijgsgevangenen te verschepen naar Japan en ze daar te werk te stellen.
 Het was aan de laatsten, de Engelse kapitein, geen medicus,  bekend dat veel van die schepen, ik meen in de Zuid-Chinese zee, door de geallieerden getorpedeerd werden en met man en muis vergingen. Mijn vader was als oudste en verantwoordelijk arts ook met een paar honderd man ingescheept. De hoogste officieren hadden beraadslaagd, voor zover zulks mogelijk was, hoe ze onder deze levensgevaarlijke reis uit konden komen. Ook het doel op zich was natuurlijk weinig aanlokkelijk. Mijn vader opperde toen het idee, wetende hoe doodsbang de Jappen waren voor besmettelijke ziektes, om de Jappen op de mouw te spelden dat er typhus heerste onder de manschappen, wat niet waar was. Wel waren er een aantal mannen met dysenterie en aspecifieke diarrhoea, buikloop, maar mijn vader hoopte dat de Jappen niet de moeite zouden nemen om nader onderzoek te doen.
De Jappen reageerden furieus, deels uit angst voor besmetting, deels uit frustratie over het ontschepen en weer inschepen van vervangende gevangenen en zoals altijd kreeg de boodschapper van het slechte nieuws rake klappen.
Maar de geconsulteerde Japanse arts durfde het risico niet te nemen en de gehele lading krijgsgevangenen werd ontscheept en als alternatief naar de Birma-spoorlijn gedirigeerd.
Het schip werd volgeladen met Aziatische koelies, werklieden,  en later werd vernomen dat dit schip inderdaad getorpedeerd is en gezonken.
Later, na een verschrikkelijke reis per gesloten goederenwagons in de tropische zon en nachtelijke marsen te voet, om niet door de geallieerden gezien te worden, door moeilijk begaanbaar terrein, kwamen ze in een kamp, dat ze overigens zelf grotendeels moesten opzetten, daar waar de spoorlijn verder moest worden aangelegd. Het heette Springcamp.

Tekening Birmaspoorlijn, Spoorlijn Tonchan 139 Thailand

 Het was een kamp van merendeels Hollandse krijgsgevangenen. Het lag pal naast één of meer kampen met Engelse krijgsgevangenen.
Mijn vader was in zijn kamp weer de hoogste in rang zijnde arts (kapitein) , dus eindverantwoordelijk naar de Jap toe om dagelijks zoveel mogelijk (vanuit Japs oogpunt) 'gezonde' manschappen te leveren om aan de spoorlijn te werken.
Hij realiseerde zich dat, hoe weinig hij ook kon doen in deze situatie met weinig medicamenten, slecht voedsel en onderdak en zware lichamelijke inspanning, er toch twee zaken van eminent belang waren, waar hij wel wat aan kon doen en daar heeft hij zich die periode met alles wat hij in zich had voor ingezet: het moreel en de hygiëne. Hij had mee dat hij van nature gezag uitstraalde, vertrouwen inboezemde en mensen om zich heen wist te motiveren.
Bovendien was hij sthenisch, ( kracht en lust tot leven bezittend) had een groot gevoel voor humor en was ook physiek (lichaamsgestel) niet klein te krijgen.
Met een ijzeren discipline van strenge hygiënische maatregelen rond de voedseldistributie en latrines wist hij de cholera uit het kamp te houden, wat, zoals na de capitulatie bleek, in geen enkel ander kamp langs die spoorlijn gelukt was.
Zo had hij bij de keuken twee grote gamellen laten plaatsen, waar twee man altijd moesten zorgen dat er kokend heet water was om het etensgerei voor en na het eten in onder te dompelen. Hij had geweldige verplegers die hierop toezagen.

Iedere morgen had het vaste ritueel dat alle krijgsgevangenen, die ook maar enigszins konden lopen, voor de Jap moesten aantreden alvorens aan het werk gestuurd te worden. De manschappen werden geteld en de hoogste militair in rang, kolonel van den Hoogeband (Opa van zwemmer Pieter van den Hoogeband.)
en Kuypers en een tolk stonden voor de troep oog in oog met de Jap om verantwoording af te leggen over het in de ogen van de Jap veel te lage aantal goedgekeurde mannen.
De tolk was een klein mannetje, een Jood, die als enige Japans sprak (althans dat kenbaar had gemaakt).

De kampcommandant korporaal Kamura/Kamra, wond zichzelf iedere morgen hoe langer hoe meer op over het te lage aantal beschikbare mannen en iedere morgen eindigde dat met een paar klappen in het gezicht. Eerst de kolonel van den Hoogenband, dan mijn vader, die beide probeerden dat zo stoeijns mogelijk te ondergaan, en tenslotte de tolk. Deze was bang en kwetsbaar en kreeg daarom volgens het bekende primitieve principe de meeste klappen.

Na een week of zo kon mijn vader het niet langer aanzien en ging voor de tolk staan met een houding van "durf je wel, kom maar op, moet je mij slaan". Het slaan hield daarna vrijwel op. De Jap had kennelijk respect gekregen.

Toen het nieuws van de atoombommen op Nagasaki en Hirosjima en de daarop volgende capitulatie van de Jappen in de kampen bekend werd, ontstond er vrijwel onmiddellijk contact met de naburige Engelse kampen en bleek al gauw hoe gunstig het sterftecijfer in het kamp van mijn vader afstak bij dat in de Engelse kampen.

Niet veel later, toen iedereen verzameld was op de plaats waar altijd voor de Jap moest worden aangetreden, werd Kuypers uit het geïmproviseerde ziekenzaaltje weggehaald om voor de troep te verschijnen en kreeg hij na een speech van de officier die het hoogste in rang was, met o.a. de woorden "the magnificent way you kept the cholera away", een ovationeel applaus.

In 1948 kwam het gezin Kuypers naar Zelhem om de huisartsenpraktijk van dokter A.L. Gerritsen, die met pensioen ging, over te nemen. Het gezin Kuypers betrok de huisartsenwoning aan de Burg. Rijpstrastraat 9.
Dr. Kuypers was een bekwaam arts en vele Zelhemmers herinneren hem als een bijzonder fijn mens.

 Het woonhuis en de praktijk van C.A. Kuypers aan de Burgemeester Rijpstrastraat 9

Zijn tropenjaren waren een bron voor de vele publicaties die hij verzorgde voor het Ned. Tijdschrift voor Geneeskunst. Die publicaties gaven zijn collega’s in heel Nederland inzicht in de ziektes die zich voordeden onder de teruggekeerde Indische Nederlanders.

In 1967 nam hij als huisarts afscheid. Hij deed zijn huisartsenpraktijk over aan de jonge huisartsen J. van Noort en J. de Boer en verhuisde naar de Meeneweg 1. Na zijn pensionering als huisarts is hij gedurende een jaar werkzaam geweest als hoofdgeneeskundige bij het Gevangeniswezen en de Psychopatenzorg in het Rijksasiel 'De Kruisberg' te Doetinchem. Zijn gedrevenheid voor het vak, maakte dat dr. Kuypers nog tien jaar les bleef geven aan de leerling-verpleegkundigen van het Wilhelmina Ziekenhuis te Doetinchem. Verder was hij medisch adviseur voor de patiënten op het bejaardencentrum de Zonnekamp. Ook zijn, inmiddels hulpbehoevende oud-patiënten, bleef hij zien omdat hij maaltijden ging bezorgen voor Tafeltje Dekje.

Om zijn opgedane kennis te delen, richtte hij twee Probus-clubs op die nu nog bestaan. Op latere leeftijd raakte hij meer aan huis gebonden om zijn zieke vrouw te verzorgen. Na haar overlijden en het overlijden van zijn dochter Dineke kwam hij zelf in het verpleeghuis Den Ooiman in Doetinchem, waar hij op 26 februari 2003 op 96-jarige leeftijd overleed. Dokter Kuypers werd na de oorlog onderscheiden met de Verzetsster Oost-Azie voor zijn werk aan de Birma spoorlijn.

 DR. C.A. Kuypers 2003

Publicaties van C.A. Kuypers

1.     Geneeskundig Tijdschrift van Ned.-Indië  (1936) af 1. 22 p.1896, Casuïstische
        mededelingen. Uit het Landschapshospitaal te Sintang (West-Borneo). Een 
        tweetal gevallen van Tropical Typhus ?

2.     Geneeskundig Tijdschrift van Ned.-Indië (1936) af1.37 p.2344, Piëdra in
        West-Borneo.

3.     Ned. Tijdschrift van Geneeskunde 97 (1953) p. 818, Een lijder aan Lupus
        Erythematodes Disseminatus subacutus, behandeld met Atebrine.

4.     Ned. Tijdschrift van Geneeskunde 103 (1959) p. 536, Het epidemiologische beeld
       van de Aziatische influenza in een huisartsenpraktijk te Zelhem.

5.     Huisarts en Wetenschap 5 (1962) p. 38, Tonsillitis acuta, het epidemiologische en
        klinische beeld in een plattelands-praktijk.

6.     Ned. Tijdschrift van Geneeskunde 108 (1964) p. 1278, Ingezonden stuk:
        Roodvonk in de praktijk.

7.     Huisarts en wetenschap 9 (1966) p. 42, 'Psychomatische' stoornissen in een
        plattelandspraktijk.

Correcties in samenwerking met H.M. Kuypers
Bewerking 3 juni 2014 en maart 2021

Gerrit Johan Scheffer. (1918 – 1987)


Foto: coll. H. Scheffer

Gerrit Johan  Scheffer geboren op 22-12-1918 in Halle. Gerrit ging naar de Halle Nijmanschool van 1926 tot 1933.
Hij huwde met Harmina Louisa Bel, zij hebben gewoond aan de Hengeloseweg (A321)- 18  te Zelhem tot 1956 en vertroken naar hun nieuw gebouwde huis aan de  Prinses Margrietstraat 7 in Zelhem.



G.J. Scheffer hield van muziek met name orgelspelen. Hij kreeg orgelles bij de heer Ormel in Terborg. Hij  wilde van de muziek zijn beroep maken. Zijn ouders kochten een pedaalharmonium voor hem zodat hij thuis kon oefenen. Zo’n orgel heet een pedalion. De aankomende dreiging van Nazi-Duitsland gooide roet in het eten. Voorlopig zat orgel studeren er niet in. Hij werd gemobiliseerd en gelegerd in de buurt van de Grebbeberg. Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers ons land binnen en bij de Grebbelinie werd zwaar gevochten. Veel  Nederlandse soldaten sneuvelden. Scheffer werd gevangengenomen en naar een kamp in Duitsland gebracht. Vervolgens werd hij te werk gesteld bij een boer. In juni 1940 kwam hij vrij.

Scheffer in legeruniform Foto: coll. H. Scheffer	Gerrit Johan Scheffer en Harmina Louisa Bel. Foto: coll. H. Scheffer

Scheffer werd in 1943 organist aan de Nederlands Hervormde kerk te Zelhem. Dat heeft hij uitgeoefend tot 1985. Hij werd niet zomaar even organist. Uit het boek “12 eeuwen Lambertikerk te Zelhem,” geschreven door Gerrit Rijsdorp lezen we:

Twee kandidaten hebben zich gemeld. Beiden hebben proef gespeeld en men is van mening dat Scheffer het meest deskundig is. Op 11 juli begeleidt hij de gemeentezang. Wanneer wordt overgegaan tot de benoeming zijn de kerkenraad, organist Hillen en de kerkvoogden het met elkaar eens. G.J. Scheffer geboren 1918 in Varsseveld moet het worden, ook al omdat hij in het bezit is van het diploma van de organistenvereniging. Het salaris wordt ƒ 150,- per jaar en voor een huwelijksinzegening ƒ 3,- extra. De benoeming gaat 1 augustus 1943 in.


Foto kerkinterieur en orgel. Foto: coll. Oudzelhem

Oorlogsjaren zorgen voor opmerkelijke gebeurtenissen. Harmen Berendsen neemt in een boekje  een verhaal op: Enkele ouderen herinneren zich nog wel een gebeurtenis uit de donkere oorlogsjaren. Het is zondag 3 september 1944. Enige dagen daarvoor, 30 augustus, was het de verjaardag van koningin Wilhelmina. Feestelijkheden op die dag waren door de bezetter verboden. Maar Koninginnedag en Wilhelmus horen bij elkaar, vond Scheffer. In plaats van een uitleidend orgelspel aan het einde van de dienst, zette hij het (verboden) volkslied Het Wilhelmus in! De kerkgangers, even in verwarring bij het horen van de eerste tonen, begonnen eerst schuchter, maar al gaandeweg uit volle borst mee te zingen. ‘De tirannie verdrijven die mij mijn hart doorwondt’, zo klonk de laatste regel wellicht ook door de dikke kerkmuren heen op die zondagmorgen. Het had gelukkig geen nare gevolgen voor Scheffer. Zeven maanden later maakte hij de ondergang van zijn orgel mee, maar ook de komst van nieuwe orgel in 1951.


1955 Nieuw kerkinterieur en orgel. Foto: coll.Oudzelhem


Naast het bespelen van kerkorgels werd  G.J. Scheffer ook dirigent van diverse zangkoren die na de oorlog werden opgericht. In 1945 Nieuw Leven in de Meene.

Artikel Zangvereniging Nieuw Leven 1945  Foto: coll. H. Scheffer	Artikel  Kinderzang koor 1947 Foto: coll. H. Scheffer

Zelhems Christelijk Mannenkoor

Al geruime tijd voor de officiële datum werd door verschillende mannen, waaronder W. Smeenk, B. Radstake, P. Schumacher, Tj.P.de Vries en G. W. Radstake. Al het plan geopperd om in Zelhem een mannenkoor op te richten.

De eerste bijeenkomst, waarbij een zevental personen bijeen waren, vond plaats ten huize van de heer Scheffer. Dit was op 12 maart 1949. Op 19 maart 1949 vond in het gebouw voor Chr. belangen aan de Hummeloseweg de eerste officiële vergadering plaats, waarbij een zestiental personen aanwezig waren. In de vergadering werd een bestuur gekozen en de heer Scheffer werd als dirigent. benoemd.
Foto van het Christelijk mannenkoor te Zelhem, opgericht op 2 april 1949 door G.J. Scheffer. Scheffer staat vooraan in het midden. Links vooraan Piet Schumacher (van de Lijstertours bussen) en Willem Smeenk rechts vooraan. Hij was de overbuurman die zo mooi kon fluiten.

De eerste repetitie vond plaats op 2 april 1949, waarbij begonnen kon worden met het instuderen van een aantal liederen.

Vanaf die tijd tot ongeveer 1969 heeft het koor haar wekelijkse repetities en de jaarlijkse uitvoeringen gehouden in het gebouw voor Chr. belangen. Het aantal leden bleef stijgen, zodat we in de loop der jaren ongeveer veertig leden hadden, maar door de minder goede accommodatie van het gebouwen en nog andere omstandigheden, o.a. opkomst van de televisie, liep het ledental tijdelijk terug, maar heeft nu ca. 50 leden 

Ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van het Zelhems Christelijk Mannenkoor, waarvan Scheffer dirigent was, schreef zijn zoon Dick Scheffer in het jubileumboekje het volgende:

“Mijn vader leefde voor de muziek, vooral voor het zingen. Hij schoolde zich als organist en dirigent en praktiseerde dat gelijktijdig. Tot aan zijn dood in 1987 vulden de koren een groot deel van zijn leven. Zes avonden koorrepetitie was niet ongewoon. ’s Zondags begeleidde hij de zingende gemeente. De donderdagavond was ‘mannenkoor-avond’. Vanaf de oprichting van het mannenkoor was het ‘zijn’ koor!  Als kind kreeg je dat als vanzelfsprekend mee. De voorbereidingen van de repetitie in de studeerkamer; de klank van een mannenkoor was altijd duidelijk te herkennen. Vader zong zich bij de piano in, ik luisterde vaak en nam het in me op. Het mooiste vond ik het werk “Domine, salvamfac, Reginamnostram,” indrukwekkend van klank en raadselachtig van tekst!   
Langdurige verbintenissen bezorgen natuurlijk veel herinneringen. Soms mocht ik het koor begeleiden op de piano of het kerkorgel; voor mij een feest. Alles gaat voorbij, herinneringen blijven. Ze zijn voor mij een waardevol bezit. Vaders leven was inspirerend, een leven vol bijdragen aan het muziekleven in Zelhem en omstreken. Moge het Z.C.M. nog lang blijven zingen in de traditie die mijn vader zo na aan het hart lag. Lang leve het Z.C.M.

Dick Scheffer, Drempt, januari 1999”

Het Christelijk Zelhems Mannenkoor. Foto Website Zelhems mannenkoor

28 sept. 1963 Jubileumavond op de Chr. Landbouwhuishoudschool met dirigent en muziekleraar, G.J. Scheffer. Foto: coll.oudzelhem	1963-64 Afscheidsfoto docenten en leerlingen van de Chr. Landbouwhuishoudschool. Foto: coll.oudzelhem

1966 Afscheidsfoto leerlingen en docenten van de Chr. Landbouwhuishoudschool. Foto coll. H. Scheffer

1967 Gemeentehuis Zelhem. Foto. coll. oudzelhem
Ook de jaarlijkse Aubades bij het gemeentehuis in Zelhem op Koninginnedag zorgde Scheffer er voor dat het zingen van de vaderlandse liederen goed konden verlopen.

In het interview, vermeld in Kerkleven van 31 oktober 1985 verhaalt hij van zijn studie en werkzaamheden als leraar, organist en dirigent. In 1955 is hij initiator van het kerkkoor. Begin jaren ’70 is zoon Harry nog wel eens 2de organist geweest voor een van de zondagse diensten en tijdens jeugddiensten. Bij zijn jubileum in 1983, 40 jaar organist, ontving hij een Koninklijke onderscheiding.

1983 Jubileum 40 jaar organist. Foto: coll. H. Scheffer	Achter het orgel van de Lambertiekerk. Foto: coll. H. Scheffer.

Op zondag 27 oktober 1985 is het zijn laatste officiële zondagse dienst en klinken zijn laatste slotakkoorden.

Ruim 42 jaar organist in de Lambertikerk. Tijdens een op 1 februari 1986 gehouden feestelijke receptie kreeg hij van de Vereniging van Kerkvoogdijen een draaginsigne in goud. Op 19 september 1987 stierf Gerrit Johan  Scheffer in het ziekenhuis in Doetinchem. Hij was al een lange tijd ziek. Hij is 68 jaar geworden en ligt begraven op het kerkhof te Zelhem. Zijn vrouw, Harmina Louisa Bel overleed in 2005. Grafplaatsaanduiding: U333


Schilderij van de Zelhemsekerk door Frans Storm dat bij Scheffer in de kamer hing. Foto: coll. H.M. Somsen

  **********************************************

Hieronder een 6e klasfoto van de Chr. Looschool uit 1962 met daarop zoon Harrie Scheffer in de bovenste rij, derde van links.
Foto: coll. oudzelhem.

De appel valt niet ver van de boom:
Zoon Dick Scheffer is op 3 april 2021 overleden. Hij was kerkmusicus en bespeelde de orgels van de  St. Joriskerk in Drempt en de Dorpskerk van Hoog Keppel. 

St. Joriskerk in Drempt. Foto drempt.info

Zoon Harrie Scheffer bespeelde 33 jaar het orgel van de Protestantse kerk in Silvolde. Hij nam afscheid in oktober 2121 vanwege oog -en gehoorproblemen en werd opgevolgd door een oud leerling van hem.
Harrie Scheffer organist in de Protestantse kerk in Silvolde. Foto Facebook