Midden door de Meene loopt een zeer oude handelsweg met de naam Hessenweg. Deze oude handelsverbinding liep van het Munsterland via de Meene met een vertakking naar Hengelo, Zutphen en de achterliggende steden en een andere tak via Halle, Zelhem, Hummelo naar Doesburg. Op de kruising Aaltenseweg met de Bielemansdijk de boerderij van Wolsink van het Quatre Bras (vier armen). Vroeger was deze boerderij een herberg. Vele boeren, die in vroegere jaren naar "de heide" gingen voor hun stalstrooisel, lieten bij Quatre Bras hun paarden drinken en namen dan zelf ook een borrel. Een gelagkamer kende de herberg niet. Het tappen gebeurde in de keuken. Toen tussen 1910 en 1920 een drankvergunning vereist werd is de herberg opgeheven. In 1919 kwam Wolsink naar dit huis, omdat hij trouwde met de dochter van de toenmalige bewoners Bieleman (naar hen is ook de Bielemansdijk genoemd).

Artikel uit de Kroniek van februari 2010 door Job de Gelder

DE BIELEMANSDIJK IN ZELHEM

De familie Bieleman van Quatre Bras

Hebt u zich ooit wel eens afgevraagd wie de naamgever is van de Bielemansdijk?

In vroegere tijden stond het ’s winters rondom Zelhem vaak blank. Dat hinderde de akkerbouw omdat men in het vroege voorjaar niet op het land kon komen met paard en wagen. Ook het winterkoren verrotte, zodat men in de 19e eeuw besloot om de natte gebieden te ontwateren.
In de tijd dat het Wolfersveen werd “drooggelegd”, werden een aantal kaarsrechte wegen aangelegd met sloten aan weerszijde. Met het uitkomende zand van de sloten werden de wegen iets hoger aangelegd dan de directe omgeving, zodat het water, dat in de winterperiode op de weilanden maar vooral de bouwlanden stond, niet over de weg stroomde. Vandaar de naam dijk.

Tot in de jaren 40 van de vorige eeuw, was de gemeente Zelhem ingedeeld in wijken. In het dorp Zelhem woonde men in wijk A en in Halle in wijk G. Het postadres was simpel een hoofdletter met een getal. Direct na de oorlog kwamen in Zelhem en Halle de eerste straatnamen. (Raadsvoorstel: 16 augustus 1947 nr. 87). Bij het geven van straatnamen, in de jaren 60 van 20e eeuw, werd niet een adviesbureau gevraagd of een straatnamencommissie ingesteld, maar het hoofd van Algemene Zaken, Pieter Breman, kreeg eenvoudig de opdracht van burgemeester Langman om uit te zoeken welke straatnamen gegeven konden worden. Hij maakte daarvoor gebruik van oude kadasterkaarten en wegenleggers, want vele zandwegen hadden wel een naam, maar dus nog niet officieel. In geval van twijfel pakte hij de telefoon of stapte op de fiets en vroeg mensen aan de bewuste weg of ze wisten of de weg een benaming had. In het uiterste geval bedacht hij vanachter zijn bureau een naam. Zo ontstonden de Korenweg en de Schovenweg. De naam Hondenstraat vond de Gemeenteraad niet zo goed idee en werd veranderd in Eckhorsterstaat. Er werd hierover zelfs nog een ingezonden stuk in de krant geplaatst. Bij de naam Kattekolkweg werd ook gefronst (vanwege de associatie met dierenmishandeling ), maar het kon er toch mee door. De Raad kreeg 16 oktober 1964 een kaart voorgeschoteld waar alle namen opstonden van wegen waar huizen aan stonden. Er werd f 10.000,= begroot voor de aanpassing van straatsgewijze nummering van de woningen. Voor de overige, meer dan 200 km zandwegen, was geen naam. Burgemeester Langman was een zuinig man, zo mocht aan de weg alleen aan het begin en aan het eind een straatnaambord komen. Voor bijvoorbeeld de Aaltenseweg was dat toch wel erg weinig, zodat later werd besluiten om een extra bord te plaatsen als het “echt noodzakelijk was”.

De (gedeeltelijke)zandweg die nu Bielemansdijk heet, werd al voor 1960 zo genoemd. Op de kruising met de Aaltenseweg staat een boerderij met de naam Quatre Bras, gebouwd in 1843.
In de tijd van de eerste kadasterkaart in 1832, woonden er nog maar weinig mensen in het Wolfersveen. Op deze kaarten staat zelfs die boerderij er niet op. De Bielemansdijk is min of meer toevallig ontstaan.
Nadat Napoleon was vertrokken werden in Nederland allerlei plannen gemaakt om woeste gronden rendabel te maken. Koning Willem I was hiervan de grote promotor.
Het Wolfersveen was zo’n woeste gebied. Een gebied dat niet tot de Marke behoorde, maar van oudsher “landsheerlijke domeingrond” was. Kenmerk hiervan is dat alle woestegronden zonder eigenaar tot het eigendom van de landsheer gerekend worden.  De Markgenoten van Zelhem en Hengelo hebben de grond, bijna 2 eeuwenlang gepacht van de Rekenkamer van Gelre en Zutphen. Het Wolfersveen was als woeste grond belangrijk voor de boeren die tot de omliggende Marken behoorden. Er werden plaggen gestoken voor de potstal en als de plaggen werden gedroogd konden ze ook als brandstof gebruikt worden. Het was dan een soort turf. Ook liet men in dit gebied vee grazen. In het begin van de 19e eeuw werd met horten en stoten een begin gemaakt met de ontginning van het Wolfersveen . In het oostelijk deel van het Wolfersveen wordt de weg Ruurlo- Ziewent aangelegd. De gronden van het Wolfersveen worden verdeeld en enige tijd later, in 1832, kadastraal ingemeten. Nog weer later wordt de dijk die we nu kennen als De Veengoot, aangelegd. De Veengoot als waterafvoer wordt pas omstreeks 1875 gegraven.
Het Wolfersveen was het voorbeeld voor de directe omgeving de Markegronden werden pas na de verdeling van het Wolfersveen verdeeld. En moesten zich dan ook daarnaar aanpassen. Als omstreeks de eerste Wereldoorlog de waterafvoer dusdanig goed geregeld is, komt de ontginning pas goed van de grond.

Nu dan het “toevallige” van de Bielemansdijk: Tijdens de verdeling van het Wolfersveen heeft landmeter Mellink, om puur landmeetkundige redenen, een dijk aangelegd naar Lichtenvoorde. Op de kaart kreeg de dijk ook de naam”Weg naar Lichtenvoorde”. De weg werd buiten het Zelhemse deel van het Wolfersveen doorgezet. Dat deze dijk later in de volksmond, Bielemansdijk is gaan heten, moet ongetwijfeld zijn geweest toen Bieleman hier al woonde. Bij deze verdeling werd totaal voorbijgegaan aan het bestaande wegenpatroon dat in het Wolfersveen bestond.

Harmen Bieleman was niet de eerste bewoner van Quatre Bras, voor hem werd het huis met café bewoond door oa. Wolsink, Nijemeisland , Burgink en Bongers *).
Harmen Bieleman overleed op 26 februari 1917. Naar hem en zijn familie werd de zandweg genoemd.
Harmen Bieleman werd geboren op 28 maart 1838 in Gorssel. (zie foto voorste rij midden). Links zit zijn schoonzoon Berend Abbink geboren 18 februari 1870 te Zelhem. Hij is op 30 mei 1895 getrouwd met zijn dochter, Lamberdina Bieleman. Zij is geboren 8 september 1871, (rechts naast Harmen Bieleman). Zij was weduwe van Jan Willem Wiltink, die op 13 november 1869 te Doetinchem is geboren.


Op de achterste rij van links naar rechts:
1.Johanna (Anna) Willemien Wiltink geboren 22 september 1893, zij is een dochter uit het 1e huwelijk van Lamberdina Bieleman en Jan Willem Wiltink.. Johanna Willemina Wiltink trouwde op 15 mei 1919 met Jan Willem Wolsink.

Lamberdina Bieleman trouwde voor de 2e keer met Berend Abbink.
Uit dit huwelijk:
2.Bertha Abbink, zij trouwde met Hendrikus Oosterink.
3.Jo Abbink, zij trouwde met Frits Hobelman van de Bielemansdijk.
4.(Aaltje) Aleida Johanna Abbink, geb. 1896 zij trouwde op 9 sept. 1920 met Hendrik Johan Leerink, beroep bakker.
Voor de volledigheid moeten we ook Herman Marinus noemen. Hij werd slechts 9 maanden oud.

Harmen Bieleman is op 5 oktober 1860 te Gorssel getrouwd met Jenneken Ruiterkamp. Een jaar later duikt hij op in het bevolkingsregister van Zelhem
Van Harmen Bieleman kunnen we nog vertellen dat hij een zoon is van Lambert Bieleman, geboren op 12 maart 1808 te Almen en Derkjen Hoekman. Uit archief onderzoek blijkt dat Lambert Bieleman in Zelhem overlijdt op 10 november 1879. Blijkbaar waren de woonomstandigheden zo goed in Zelhem, dat hij zijn ouders liet overkomen. Ten slotte kunnen we nog melden dat Lambert Bieleman weer een zoon is van Harmen Bieleman en Anneke Vrielink.

De naam Quatre Bras heeft nog al eens tot de verbeelding gesproken. Verhalen over Napoleon die hier zou hebben overnacht doen het natuurlijk goed. Ouatre Bras ligt op de kruising met de oude Hessenweg, die we nu kennen onder de naam Aaltenseweg. Vroeger heette hij ook Zomerweg en bij Halle en Aalten, Romienendiek. De Bielemansdijk was ook de weg naar de Halse Heide. Het moet voor die tijd een echt verkeersknooppunt zijn geweest. Vandaar dat Bieleman ook een soort herberg had, waar men ook nog een borreltje kon pakken. Er zijn ook verhalen dat er smokkelwaar werd verhandeld. Bedoeld wordt dat er geen belasting over de goederen betaald werd. Van Johanna Willemina Wolsink-Wiltink is nog een aardige anekdote te vertellen:
Nadat omstreeks 1920 de vergunning om drank te schenken was ingetrokken, wisten nog veel boeren de weg om even een borreltje te pakken. Op een dag zag Johanna door het raam twee heren aankomen waarvan bij één de glimmende knopen onder de overjas te zien waren. Controleurs dus. Ze kwamen binnen met de vraag of ze een borreltje konden kopen. “Ie kunt er wal ene kriegen, meer kopen neet, want ik heb allang geen vergunning meer en tied heb ik ook neet want ik bun druk” en weg was ze. Toen de mannen verdwenen waren en ze de boel wilde afruimen, zag ze onder het schoteltje een dubbeltje liggen. Ze heeft er verder nooit meer iets van gehoord.
Maar als we kijken waar Harmen Bieleman vandaan komt, zien we de naam Quatre Bras, nog een keer verschijnen. U hoeft enkel maar te “Googlen” om te ontdekken dat Quatre Bras nu een buurtschap bij Gorssel met een bushalte van die naam is. De naam is ontleend aan de oude boerderij. De plaats waar Harmen Bieleman vandaan kwam. We kunnen stellen dat hij zonder dat hij het wist naamgever is geworden van de Bielemansdijk.

Bron:
Mevrouw J. Oosterink-Oosterink
De heer P. Breman
De heer D. Wolsink
GenLias
Historische geografie in meervoud/Beheer en gebruik van het Wolfersveen in de gemeente Zelhem; C.N. Stronks
Streekarchief Doetinchem

Voor meer informatie over:
*)familie Wolsink zie Genealogie Wolsink door G. Rijsdorp