Dikke Bertha's in de Achterhoek
Door Bennie Eenink.
Knalbal 2015 in Halle. Foto: Gerbert Vruggink, Achterhoekfoto.nl
Aan het begin van de oorlog hadden de Duitsers een geheim wapen, de Dikke Bertha. Volgens opa een "onmundig groot kanon dat alderbastend wied kon schieten en alderbastend knappen."
Zouden de dikke Bertha's werkelijk tot in Engeland kunnen schieten? Of was het alleen maar propaganda? Het Nieuwsblad van het Noorden meldde dat …volgens sommige deskundigen de draagwijdte van het kanon 75 km zou kunnen zijn en zelfs nog meer. Bij een proefneming in Meppen (dicht over de grens bij Drenthe) waren de afgevuurde granaten niet terug te vinden. Later zou men tot de ontdekking zijn gekomen dat alle granaten boven één der Oostfriese eilanden, een afstand van 120 km waren ontploft…
In oktober 1914 werd Antwerpen ermee beschoten. Het gebulder van het kanon zou toen zelfs in de Achterhoek hoorbaar zijn geweest.
Van volkomen betrouwbare zijde...
De kranten kwamen met indrukwekkende verhalen over de Dikke Bertha. Het Leidsch Dagblad van 8 september 1915: … van volkomen betrouwbare zijde worden thans de volgende zeer interessante bijzonderheden over het vermaarde geschut medegedeeld: voor de bediening van een 42 cm kanon zijn 200 man nodig...
…Het geschut wordt op 300 m afstand elektrisch afgevuurd. De manschappen belast met het laden en afvuren van de kanonnen dragen mond-, ogen- en oorkleppen en krijgen even voor het schot gelost wordt, bevel om plat op den buik te gaan liggen. Dat dit geen overbodige veiligheidsmaatregelen zijn, wordt duidelijk als men weet dat bij het afvuren van het kanon door den luchtdruk alle ruiten in een omtrek van 4 km springen…
En over de beschieting van het fort Loncin bij Luik meldt het Het Leidsch Dagblad: …. de ontzettende uitwerking van een projectiel van 42 cm heeft men leren kennen uit de foto van het tot puin geschoten fort bij Luik en wordt nog beter geïllustreerd door het feit dat bij het eerste schot, 1.700 man viel en het tweede schot 2.400 man het leven kostte…
Dikke Bertha's in de Achterhoek
Was de Dikke Bertha werkelijk in de Achterhoek te horen? En wat was er waar van die bijzondere verhalen in de kranten? Het prikkelde mijn nieuwsgierigheid en daarom heb ik mij er in verdiept. Het resultaat is een artikel met als titel "Dikke Bertha's in de Achterhoek". Een artikel over een indrukwekkend kanon en een merkwaardig natuurverschijnsel.
In december 2016 is het artikel gepubliceerd in de Kronyck en in het ADW Contactorgaan. De Kronyck is het gezamenlijke blad van de oudheidkundige verenigingen in Doetinchem, Gaanderen en Zelhem. Het Contactorgaan is een uitgave van de oudheidkundige vereniging ADW (Aalten, Dinxperlo, Wisch).
Losse nummers van deze bladen zijn onder meer verkrijgbaar bij de boekwinkels in de regio.
Carbidschieten op oudejaarsdag is een populaire bezigheid op het platteland. Zoals hierboven in Halle. Met melkbussen, maar liever nog groter, Dikke Bertha's worden ze genoemd. Plannen van de overheid om de grootte van deze carbidkanonnen te beperken haalden het in veel Achterhoekse gemeenten niet.
Zouden de dikke Bertha's werkelijk tot in Engeland kunnen schieten? Of was het alleen maar propaganda? Het Nieuwsblad van het Noorden meldde dat …volgens sommige deskundigen de draagwijdte van het kanon 75 km zou kunnen zijn en zelfs nog meer. Bij een proefneming in Meppen (dicht over de grens bij Drenthe) waren de afgevuurde granaten niet terug te vinden. Later zou men tot de ontdekking zijn gekomen dat alle granaten boven één der Oostfriese eilanden, een afstand van 120 km waren ontploft…