Pastorie - Nieuwe Pastorie (1858)

Voormalige Pastorie Zelhem, Laatst gestaan aan de Doetinchemseweg 2, van 1858-1968

Aan dit artikel van de Stichting Oud Zelhem werken mee:
Gerrit Rijsdorp - 12 Eeuwen Lambertikerk
G.J. Weenk - bevolkingsregister
Sikke Postma- historicus en onderzoeker
Elly en Harry Somsen - kadaster en huisnummers- website opmaak.

Over de Pastorie:

Oudste vermelding:	1625 Saelstede, in bezit geweest van klooster Sion
Oude straatnaam:	Briesenstraat (later Stationsstraat)
Opmerking:	Deze kavel heeft honderden jaren bewoning gehad. In 1625 is dit perceel naast de kerk met daarop de Duinckhoff in beheer bij de rentmeester Haeghen van de Geestelijke Goederen in Doetinchem (klooster Sion). Onder het oude pand zat een oude kelder die mogelijkerwijze nog uit die tijd stamt, deze is bij de sloop in 1968 afgebroken. Nr.9: Den anderen hofstuck Saelsteede dezer vic. Groot 1½ shep. geseis is gelegen N. anende Brissenstraete; O. anende Hend. Bissenhof; S. anende Richtershofken; W. aen no.8 vors.
Staat in:	Het Dorp
Verbouwing(en):	± 1806: toen zat de voordeur aan de Briesenstraat 1824: renovatie, vloeren, vensters en een pomp om de kelder leeg te pompen bij wateroverlast 1833: opknapbeurt voor komst van ds. Sijll 1857: afbraak en nieuwbouw, voordeur aan de Doetinchemseweg 1925: elektra
Kadaster 1822:
Eigenaar:	Zelhem, hervormde Pastorie (Geestelijk Rentambt)
Woonplaats:	Doetinchem
Kadasternummer(s):	N 523 schuur en erf (van de oude pastorie De Weeme) N 1150 moestuin N 1151 huis en erf

Pastorie

Het dorp Sellem, detail uit de kaart van 1641 van Nicolaas Geelkerken

kadasterkaart pastorie

Detail uit kadastrale kaart van 1822 (L.C. Machen)

(E)igenaars - (P)achters:

(E)	tot 27-10-1804 ds. Hummelinck
(E)	27-10-1804: Doetinchemse Geestelijke Rentambt, gekocht voor fl. 4200,00

Bevolkingsregister en huisnummers vanaf 1829:

1796-1833:	23	ds. Derk Hummelinck en A.J.Th.G. Nies van 20-03-1796 tot 09-01-1833
1840-1847:	23	ds. Rutgerus van Sijll en Grada Everdina Ebbink, vanaf 09-06-1833
1848-1850:	23	ds. R. van Sijll en G.E. Ebbink
1851-1860:	A21	ds. R. van Sijll en G.E. Ebbink Tijdens de sloop in 1858 en nieuwbouw op de oude fundamenten van de pastorie gaan zij tijdelijk aan de overkant van de Markt wonen op nr. A5 waar F.J.A. Baas Becking in 1856 zijn burgemeesterschap moest beëindigen.
1861-1870:	A23	ds. R. van Sijll en G.E. Ebbink vertrekken op 01-02-1865 naar Winterswijk
1861-1870:	A23	ds. Petrus Albertus Jacobus Noordink en Cornelia Tjebbes komen 03-09-1865 en vertrekken op 09-10-1870 naar Goinga
1871-1880:	A67k	ds. Jacobus Kooy en Constantina Auguste Johanna Boesveld komen 19-11-1871 en vertrekken op 1872 naar Wageningen
1871-1880:	A67k	ds. Theodor Jacob Locher en Maria de Clercq komt 26-10-1873 en vertrekken op 30-05-1880 naar Charlois. ZH.
1881-1900:	A67k	ds. Hermanus Frederik Octavius Hendrik Ulfers komt 26-7-1882 en vertrekt op 26-05-1895
1881-1900:	A67k	ds. Bartholomeus de Planque en Maria Eigeman komen 1896 van Gendringen
1900-1924:	A32 - A49 - A52	ds. B. de Planque en M. Eigeman
1924-1939:	A52	ds. B. de Planque en M. Eigeman vertrekken in 1930 naar huis A172-A195 aan de Halseweg 25
		ds. Herman Mondt en Aleida Antonia Johanna Lovink, komt 1930 van Leiderdorp en vertrekken op 07-02- 1937 naar Apeldoorn
	A77 - A87	ds. Oene Huistra tr 1930 met Aaltje Geziena Brouwer komen in 30-05-1937 van Midwolde en vertrekken op 15-06-1947 naar Menaldum
	A77 - A87	ds. Jelte Wiersma en Fracoise Andrée den Bosch vanaf 05-10-1947
1939-1964:	A87	ds. J. Wiersma en F.A. v.d. Bosch † 1961
1964-1969:	Doetinchemseweg 2	ds. J. Wiersma tot de sloop van de pastorie in 1968, verhuist naar de Halseweg 21 en in 1974 naar de Hummeloseweg Afbraak in 1968 van het pand en bouw van een winkelcentrum met bovenwoningen.

De oudst bekende pastorie, is tot in 1806 bewoond geweest, stond op de Wemerhof, De Wheme, Op een kavel waar nu Stationsstraat 22 is tot aan de Koestraat.

De latere Pastorie stond op de hoek van de Doetinchemseweg en de tegenwoordige Stationsstraat. Deze is bij de meeste personen bekend.

1832 1860 Pastorie Hulpkadasterkaart 1860 Hier op te zien dat de nieuwe pastorie welke nu uit twee verdiepingen gaat bestaan, een deel beslaat van de oude pastorie met één verdieping. Afbeelding coll. S. Postma

De in 1858 gebouwde pastorie komt weer op de oude gewelven te staan. Arnold Middeldorp is de hoofd aannemer en Gerrit en Jan Bel zijn de mede aannemers. Van de oude pastorie kunnen 68.000 stenen en 6.000 dakpannen weer gebruikt worden.

Klachten
Al in 1861 komen de eerste klachten over de slechte gebruikte verf. Omdat er oude stenen zijn gebruikt zijn de gevels beraapt en wit geschilderd. In 1866 lekt het dak, dat komt omdat het dakvlak niet voldoende afloopt en er oude dakpannen zijn gebruikt. Ook de goten voldoen niet. Die zijn van hout gemaakt, bekleed met koper of zink. Het water loopt langs de muren waardoor het binnen vochtig is. In de kelder staat regelmatig water, die met een pomp droog gehouden moet worden.

Wanneer in 1930 ds. Mondt naar Zelhem komt wordt de pastorie grondig onder handen genomen. Een nieuw dak met een grotere hellingshoek, nieuwe zoldervloeren, terrazzo vloer in de gang, watercloset.

Bij het bombardement op 23 maart 1945 loopt de pastorie schade op die zo snel mogelijk hersteld wordt.

Einde in zicht: winkelgalerij
Dan komt in 1964 projectontwikkelaar Te Mebel uit Warnsveld met een plan. Hij wil de pastorie en ondergrond kopen om op die plaats een winkelgalerij te realiseren. Hij zal dan aan de Halseweg een nieuwe pastorie bouwen. Dat alles met gesloten beurzen. Oh nee, nog ƒ. 500,- toe voor de aanleg van de tuin.

Nog even wil Monumentenzorg een spaak in het wiel steken na getipt te zijn. Na onderzoek heeft die echter geen belangstelling. Er zijn in Nederland nog tientallen van zulke pastorieën. En deze is toch al niet al te best…

Ds. Wiersma verhuist midden 1968 tijdens de schoolvakantie van zijn kinderen van de Doetinchemseweg naar de Halseweg 21 en woont daar tot zijn emeritaat in 1974.

Afbraak Dan wordt de oude vierde pastorie afgebroken. En verdwijnt ook die eeuwenoude kelder zonder onderzoek naar het verleden. Jammer. Anders hadden we geweten uit welke periode de kelder stamde.

Die kelder en de verhalen??
Oh ja, hoe is dat nu met die gangen naar De Pol, De Papenborg, De Gasthuisplaats enz?
In het verhaal hebt u kunnen lezen dat de oude pastorie met de voorgevel naar de huidige Stationsstraat stond. De ingang naar de kelder was volgens de plattegrond van 1804 aan de oostzijde van de kelder. De nieuwe pastorie stond met de voorzijde naar de Doetinchemseweg en de ingang naar de kelder was aan de noordzijde van de kelder. Die ingang aan de oostzijde is als een soort nis na 1858 zichtbaar gebleven en dat is dan een van de vermeende ondergrondse gangen geweest…..

Behouden
Had nu de pastorie in 1968 behouden kunnen blijven als monument in de geschiedenis van Zelhem? Die was in 1858 door weinig geld niet al te degelijk gebouwd en zou voor de kerkelijke gemeente een grote financiële last zijn geweest, waarin geen predikant meer zou willen wonen.

Andere pastorieën
Voor de tweede predikant is in1965 een tweede pastorie gebouwd aan de Narcisweg 2.
Deze is verkocht in de negentiger jaren

Eind tachtiger jaren is er een derde pastorie bij gekomen aan de Jan Steenstraat die in 1993 is verkocht en daarvoor in de plaats is een woon-winkelhuis aan de Doetinchemseweg 20 gekocht, later verbouwd tot woonhuis, die als pastorie dienst is gaan doen en nu nog als pastorie wordt gebruikt.