| Artikel door: | H.M. Somsen. |
|
1762 oktober 29 1763 april 30 |
De Zelhemse markt werd op 6 maart 1907 opgericht als een vereniging tot Bevordering van het Marktwezen en “vierde” op 6 maart 2012 haar 105 jarig bestaan.
Het is begonnen als veemarkt die rondom de Lambertikerk werd gehouden, de koeien stonden aan touwen die door de ijzeren ringen die in de lindebomen zaten bij het hekwerk om de kerk, gebonden te wachten op hun nieuwe eigenaar.
De varkensmarkt werd bij de oude school aan de achterkant van de kerk aan de Koestraat ( Burgemeester Rijpstrastraat) gehouden, nu gedeeltelijk parkeerplaats bij het zorgcentrum. Ook pluimvee en geiten werden in Zelhem verhandeld, voor paarden moest men naar de paardenmarkt in Hengelo G.
Net als in de omliggende plaatsen, ging men voor het afrekenen van de handel naar een café, hier Het Rode Hert.
In de Tweede Wereldoorlog kwam de markt tijdelijk stil te liggen, om na de oorlog verder te gaan als alleen een biggenmarkt.
1910-04-09 Artikel uit de Graagschapbode over de aanlevering bij der markten in Hengelo en Zelhem.
Foto: H.M.Somsen.
1928 6 juli. Schapenkeuring voor de oude school in de Koestraat. Foto: Gelderland in woord en beeld.
collectie Willem Hartemink.
1928 6 juli. Schapenkeuring voor de oude school in de Koestraat. Op de foto, met de hoed in de hand, de heer P. de Fremery, voorzitter van de Marktvereniging Zelhem.
Foto: Gelderland in woord en beeld collectie Willem Hartemink.
1930 Krantenartikel uit collectie Gerard Bruil.
1930 Schapenkeuring voor de oude school achter de Lambertikerk.
Foto uit Fotonieuws collectie Gerard Bruil.
1928 De bocht in de weg van de Markt naar de Koestraat, waar ke koeien aan de touwen door de ringen van de bomen waren vastgebonden. Foto: Willem Hartemink.
De ringen in de bomen waar de touwen doorzaten om de koeien aan te binden tijdens de markt.
Foto: H.M. Somsen.
1930 Bouw van de muziekkoepel tussen de Plantsoenstraat en de Ruurloseweg, mede mogelijk gemaakt door de Marktvereniging.
1934 Marktplein met zicht op de Ruurloseweg Foto: Willem Hartemink.
1935 Marktdag op de Markt in Zelhem. Foto: H.M. Somsen.
1935 Scahepen en varkensmarkt voor de oude school in de Koestraat. Foto: H.M. Somsen.
1935 Marktdag in november. Foto: Eef Oosterink.
1935 Drukte in de koestraat bij de novembermarkt. Krantenartikel uit collectie Gerard Bruil.
1935 De novembermartk in de Koestraat.
1935 het Marktplein tijdens de novembermarkt. Foto uit de Graafschapbode.
Op heden "Grote Kolde Markt te Zelhem"
Een stukje uit de krant van 1936
De Kolde Markt te Zelhem van heden Maandagmorgen, bracht weer een levendige drukte in de dorpsstraten. De aanvoer bedroeg in totaal 25 stuks rundvee en 80 biggen, enkele schapen, manden met kippen, etc., terwijl een groot aantal krameijen langs den kant stond uitgestald, waar de verlotingscommissie voldoende gelegenheid had om vele geschikte prijzen aan te kopen.
Tevens waren ook verscheidene rasechte marktkooplieden aanwezig, die in een dichten kring van koop- en kijklustige hun waren aan den man brachten. Al met al een zeer geslaagde najaarsmarkt.
Vanavond brengt natuurlijk de trekkingsuitslag weer vreugde voor menigeen, terwijl in het feestgebouw ( Cafe de Ploeg.) dansmuziek is. (Dubbeltjes dansen) .
Dubbeltjes dansen bij café Bel “de Ploeg” eind dertiger jaren.
door Harry Somsen.
Bij het café van Johan Evert Bel in de Koestraat kon je tijden de kermis rond 17 september en de zogenaamde Kolde Markt in november, dubbeltjes dansen.
De veemarkt, waar koeien, biggen, enkele schapen, manden met kippen en een enkel paard werden verhandeld begon al vroeg in de morgen, terwijl een groot aantal kramen langs de kant stonden opgesteld, waar de verlotingscommissie voldoende gelegenheid had om vele geschikte prijzen aan te kopen.
Voor de meegekomen familieleden was er na afloop van de markt vrij entree bij het dansen.
Het bubbeltjes dansen begon om 10.00 uur tot ca. 13.00 uur. Een strijkje van 4 á 5 muzikanten speelden bekende dansmuziek, walsen, mazurka’s Duitseploka’s en de veleta.
Na een stuk muziek gespeeld te hebben stopte het strijkje de dans en ging Bernard Lenderink rond met een diep bord waarop een plat bord om dubbeltjes te innen bij de dansparen op de vloer. Na een seintje van Lenderink ging de muziek weer verder en kon er weer gedanst worden. Sommige zuinige mensen betaalden niet maar dansten wel het tweede gedeelte mee.
Bernard Lenderink, die de dubbeltjes ophaalde, kon goed walsen en danste de tweede helft vaak samen met de kasteleins dochter Jannie Bel.
Bernards vrouw, Grada Massen deed jarenlang de bediening, ook later bij de opvolgers van Bel, Evert Diersen, Smeitink en Masselink.
Bekende kleine dansorkestjes, zgn. strijkjes, waren o.a., van Gradus Brugman, Teun Masselink uit Gaanderen en Hein Kappert, de schoonzoon van Teun Masselink.
De opbrengst van de dubbeltjes was voor kastelein Bel, die hiervan o.a. de muziek en kelners betaalde. Na afloop van het dansen was er voor alle medewerkers, soep.
Maandagmorgen werd te Zelhem de jaarlijkse Koldemarkt of verlotingsmarkt gehouden, welke ook ditmaal weer velen uit de omgeving naar dit vriendelijke dorpje trokken. De heele morgen heerste er op deze najaarsmarkt een flinke drukte, zoals op bovenstaande foto te zien is.
1936 Krantenartikel uit collectie Gerard Bruil.
1939 Advertentie: uit de collectie van Eef Oosterink.
1939 Advertentie: uit de collectie van Eef Oosterink.
De markt stagneerde tijdens de oorlogsjaren, een herstat in 1949 gaf ook weinig reactie en in 1962 werd zelfs overwogen met de markt te stoppen.
Vrijdagmarkt komt weer terug
1963
De eerste Zelhemse vrijdagmiddagmarkt werd gehouden op 4 april 1963 als een vrijdagavondmarkt in de Stationsstraat. Na veel vergaderen was door het toenmalige marktbestuur besloten een nieuw soort markt te houden, als opvolger van de oude markten, die rondom de kerk werden gehouden. Hett moest een vrijdagavondmarkt worden waar onder andere groenten, vis, kaas, kleding, bloemen en textiel te koop zou worden aangeboden.
De firma v.d. Toren kreeg opdracht van het marktbestuur om kramen te maken, op te zetten en na de markt weer af te breken en op te slaan. Daarnaast zorgde v.d. Toren ook voor de achtergrondmuziek op de markt. Dhr. Boland werd marktmeester en één van de mensen die de markt na afloop weer schoonveegde. Jan Oosterink van Oosterink electra aan de Hummeloseweg zorgde doormiddel van prikkabel voor verlichting in de marktkramen. Het bestuur van de marktvereniging bepaalde wie een standplaats kreeg om zo een éénzijdige handel te voorkomen, de marktmeester hield toezicht op het goede verloop en bemiddelde in conflicten en zo begon de eerste markt met ongeveer tien kramen en een paar eigen verkoopwagens.
Een aantal marktkooplieden van het eerste uur kwam uit de buurt, zoals Wolter Hassink met bloemen uit Zelhem. Vishandelaar Ben Hendriksen uit Doetinchem had een Citroënbus omgebouwd tot verkoopwagen. Te Lindert uit Halle stond op de markt met patat en later kwamen een kaasman en poelier Kappert uit Doetinchem en Herman Becking nog bij. Groenteman Jansen uit Doesburg stond er met twee kramen. Verder een stoffenkraam en van Beers met bloemen.
De eerste jaren werden er lootjes uitgegeven waarop de klanten bij de volgende markt, prijzen konden winnen. Omdat een aantal marktkooplieden van ver kwam, werd er voor aanvang van de markt, om vier uur ‘s middags, koffie geschonken door mevr. Vels uit de Stationsstraat. Mevr. Vels kwam een paar uur later langs met verse koffie en in de winter ook met soep. Bij het 25-jarig jubileum van de markt kreeg mevr. Vels een, door Henk Schoemaker gemaakt, wandpaneel aangeboden, met daarin uitgehakt haar koffie pot en mand. De markt begon oorspronkelijk om 17.00 uur tot 21.00 uur als vrijdagavondmarkt.
De kooplieden kwamen echter steeds vroeger naar de markt, veelal omdat ze van een morgenmarkt kwamen. Niet lang na de invoering van de avondmarkt begon de markt al vroeger in de middag. Bakker Wendt uit Apeldoorn kwam al vroeg om de kramen op te bouwen voor zijn vrouw. Zelf ging hij door naar de markt in Dinxperlo en daardoor kon hij niet wachten tot het eind van de middag. In de winter werd het tijdstip van 21.00 uur sluiten vanwege de kou al snel verlaten en vervroegd naar 20.00 uur. In de verdere jaren vervroegde het tijdstip doordat de bezoekers en kooplieden steeds vroeger naar de markt kwamen. Het uiteindelijke resultaat is dat de markt nu alleen nog op vrijdagmiddag van 13.30 uur tot 17.30 uur gehouden wordt. Dat snel weggaan leverde ooit een probleem op toen een koopman met sierraden en klokken, die naast de wagen van Ben Hendriksen stond en zijn kraamzeil aan de wagen van Hendriksen had bevestigd. Hendriksen had na afloop van de markt zijn spullen al opgeruimd en wilde vertrekken. Hij begon te rijden en nam daarbij het zeil van de buurman mee, waardoor die kraam omviel. De sierraden en klokken lagen op straat. Omstanders waarschuwden Ben Hendriksen en hij stopte, maar het leed was al geleden.
Sfeerimpressie van de vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 01 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 02 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 03 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 04 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 05 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 06 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 07 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 08 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 09 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 10 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 11 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
De Vrijdagmiddagmarkt in de Stationsstraat 12 Foto:Joke Smeitink-Kraan.
Bord waarop aangegeven dat de markt om 3 uur mag beginnen.
Kraam van groenteman Prins tegenover drogisterij Oosterink. Foto: E.W. Oosterink.
Advies om de markt niet te verplaatsen naar de Kerkweg.
Kranten artikel Zaterdag 17-12-1983 in de Graafschapbode. Foto: H.M. Somsen.
De vrijdagmarkt is in de loop der jaren op diverse plekken in Zelhem gehouden. De markt begon in de Stationsstraat, maar toen het aantal kramen toenam en de gehele straat in gebruik genomen werd, waardoor politie en brandweer er niet meer door konden, is de markt, uit veiligheidsoverwegingen, verplaatst naar het Stationsplein bij de Kerkweg. Daar stond je wel mooi bij elkaar maar verder van het dorp met zijn winkels.
De Markt op het Stationsplein bij de Kerkweg en muziekkoepel. Foto: coll. H.M. Somsen.
De Markt op het Stationsplein bij de Kerkweg. Foto: coll. H.M. Somsen.
Het bestuur van de marktvereniging, met o.a. Harry Jansen en Gerrit Sevink, droeg na ca. 15 jaar na de start, de markt over aan de Gemeente Zelhem, waarbij Joke Smeitink de marktmeester werd. In de loop van de 50 jaren zijn er diverse marktmeesters geweest. Martin Luimes, Henk Kamerling en Hans Groot Roessink en Jan Olthof moeten hier nog genoemd worden. Na de nieuwbouw op de Markt in het centrum en het vrijgekomen plein in 1992, ging de vrijdagmiddagmarkt in 1997 naar deze plek waar alle kramen en verkoopwagens tegenover elkaar kunnen staan. Speciaal voor deze vrijdagmiddagmarkt wordt ruimte vrijgemaakt die op andere momenten als terras in gebruik zijn. Natuurlijk kwamen er in de loop van de jaren veranderingen. Wijshake met zijn sokkenkraam stond lang op de Zelhemse markt. Hij werd in 1981 65 jaar, maar wilde nog niet stoppen. Dat zegt iets over de sfeer van toen. Toch stopten velen die op leeftijd kwamen, omdat het, vooral in de winter, moeilijk en zwaar was.
Op de huidige vrijdagmarkt is nog één bedrijf van het eerste uur aanwezig. Ben Hendriksen, de vishandelaar uit Doetinchem. Hij kon in 2013 zijn 50-jarig Zelhemse marktjubileum vieren. Wim Prins, die vanaf de eerste markt met zijn groentekramen in de Stationsstraat stond en zelfs in Zelhem groentewinkel ‘Klein Westland’ is gestart (met Henk Visser als bedrijfsleider), heeft de groentekraam overgedaan aan zoon Koos Prins. Na Prins kwamen Schabbink en Hans Koning. Zij zijn nog jaren met hun groentekramen de Zelhemse markt trouw gebleven.
Ben Hendriksen ontvangt een atentie van Anton v. Ingen in het bijzijn van Jan Dinkelman voor 100 jaar markt in Zelhem. Foto: J.V.D.
Veel kooplieden hebben al een lange staat van dienst en zijn vertrouwde gezichten geworden. De vrijdagmiddag markt is niet meer uit het dorp Zelhem weg te denken en heeft een aantrekkingskracht op de hele omgeving.
2009
In 2009 is de markt overgenomen door de Marktvereniging Hengelo (G), onder voorzitterschap van Anton van Ingen en met Jan Dinkelman als secretaris-penningmeester. De medebestuursleden Ben Schlieff, Jan Lanters, Paul den Toom en Henk Smeitink deden tevens dienst als marktmeester. Sinds 2019 wordt de vereniging geleid door zeven bestuursleden, twee vrouwen en vijf mannen. Anton v. Ingen, Hanny Zweverink-Bos, Annelies Wolsink, Alfred Zweers, Henk Harmsen, Gerrit Nusselder en het aspirant lid Wied Hendriksen. Zij onderhouden tegenwoordig de contacten met de standhouders en houden een logboek bij, zodat iedere marktmeester elke week op de hoogte is van gemaakte afspraken.
De markt is in de loop van de jaren sterk uitgebreid met nieuwe producten en daardoor sfeervol, goed uitgebalanceerd met als extra voordeel dat je de auto op loopafstand kunt parkeren. Dat maakt het voor publiek en kooplieden tot een fijne en veilige markt, die hopelijk nog tientallen jaren door kan gaan.
2018
Sfeerinpressie van verkoopwagens op de markt in 2018.
Op de Zelhemse markt is tegenwoordig verkrijgbaar:
Brood, koeken en gebak.
Fruit en kleine groenten.
Kaas en delicatessen.
Kip en specialiteiten, w.o. gebraden kip en maaltijden.
Kleding.
Noten en zuidvruchten.
Olijven en verse zachte ( smeer)kaassoorten.
Vis, vers en gebakken.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
30 maart 2018 Foto: Marktcomissie.
2019 Foto: Franken. www.frankenondermode.nl
Op 20 december 1919 vierde de Marktvereniging het tweede lustrum en het eeuwfeest welke in 2007 bij het samenvoegen van de diverse kernen tot de gemeente Bronckhorst er niet meer van gekomen is.
2019-12-06 De vrijdagmiddagmarkt op de Markt voor de Lambertikerk. Foto: Alice Rouwhorst gepubliceerd in het Contact Bronckhorst van 10 december 2019.
2023 60 jaar vrijdagmiddag markt in Zelhem.
De eerste Zelhemse vrijdagmiddagmarkt werd gehouden op 4 april 1963 als een vrijdagavondmarkt in de Stationsstraat
Op 7 april 2023 is het 60 jarige bestaan van de markt.
Weekmarkt Zelhem viert 60ste verjaardag -Contact Bronckhorst
Vishandel Hendriksen was standhouder van het eerste uur van de vrijdagmarkt in Zelhem, het was vishandelaar Hendriksen die opmerkte dat vrijdag 4 april 1963 de eerste weekmarkt in Zelhem werd gehouden, alweer 60 jaar geleden. “Daar moest wel wat voor geregeld worden”, vertelt Anton van Ingen, voorzitter van de Marktvereniging Hengelo en Zelhem. Dat lukte. “Goede vrijdag 7 april is de feestelijke marktdag, waarin dat gevierd wordt.”
Door Liesbeth Spaansen
Het Marktwezen heeft een rijke historie. Eigenlijk ontstond de weekmarkt in 1963 met goederen, voedsel en andere waren vanuit de veemarkten. “Alle producten van de landbouw gingen naar de markt om te worden verkocht.”
Op de website oudzelhem.eu is de geschiedenis van de markten terug te vinden. De Zelhemse veemarkt dateert van 6 maart 1907, er was een vereniging tot Bevordering van het Marktwezen. Op deze veemarkt rondom de Lambertikerk werden koeien, varkens, pluimvee en geiten verhandeld. “De paardenmarkt mocht alleen in Hengelo worden gehouden”, vult Anton, voorzitter van die Marktvereniging aan. “Ja, er was een verzoek van de gemeente Bronckhorst om de weekmarkt in Hengelo over te nemen. Dat was 2009. Dat heeft een aantal bestuursleden gedaan. Drie weken later kwam ook de vraag voor overname van de weekmarkt in Zelhem. De beide markten zijn nu op vrijdagmiddag van 13.30 tot 18.00 uur.”
De eerste plek voor de nieuwe vrijdagavondmarkt was na overleg aan de Stationsstraat. Er werden kramen gemaakt, die elke week moesten worden opgezet, afgebroken en opgeslagen. In de loop der tijd werd de aanvang van de markt vervroegd, evenals de eindtijd, naar de middag. Vanwege de ruimte werd de markt in 1983 verplaatst naar het Stationsplein bij de Kerkweg. De afstand tot het dorp was echter te ver. Daarom werd er ruimte gemaakt bij De Brink. Nu is er al jaren markt op de Markt, tegenover de Lambertikerk en langs de horeca en winkels. “Een plek waar veel mensen komen, daar willen de marktkooplieden graag staan”, weet Anton. “Als er markt is, zitten de terrassen vol. Dan nemen de mensen een kopje koffie bij de horeca. Het is een wederzijdse win-winsituatie.”
Jan van Bussel, die wekelijks de marktfolder met aanbiedingen maakt en verspreidt, heeft om het 60-jarig jubileum te vieren een jubileumfolder gemaakt. “Als Marktvereniging hebben we die middag ook een kraam. We bieden iedereen koffie of thee aan en de ‘markttas’ met de tekst: ‘Hiervoor ga je naar de markt! Ze kunnen met deze tas bij de marktkramen een verrassing halen. Bij iedere standhouder zal dat iets anders zijn. Lees ook :www.marktvereniging.nl