Broodlevering Muldersfluite

 
Artikel door: H. Jonas en H.M. Somsen 

Dit jaar op 26 mei 2022 aan de Zelhemseweg 44 te Hengelo
Folkloristiche activiteiten vanaf 12.00 uur. Toegang gratis.

13.00 uur diverse presentaties.
Aankomst roggebroden ca. 13.30 uur daarna  de historische roggebroodweging en veiling.

Het goede doel is dit jaar: de Stichting Zwembad Het Elderink in Hengelo Gld.


2017 zwaarste brood  
2017 De zwaarste broden worden bij opbod verkocht.

De broodlevering en uitdeling berust op een oud recht van de marke, die oorspronkelijk de Hertmermark heette. Markerechten heeft men gevonden in de archieven van het klooster Bethlehem te Doetinchem. Zij zijn geschreven op een perkament en ingenaaid bij een papieren Markeboek van Zelhem, dat deze rechten als de hare beschouwd schijnt te hebben.
Reeds in 1559 wordt er melding van gemaakt dat boeren op de gemeenschappelijke Markegronden van 't Gooy en Dunsborg plaggen mochten steken onder beding van het jaarlijks leveren van een roggebrood, bestemd voor de armen. Oorspronkelijk moesten de Zelhemmers leveren op de brink in het dorp en de boeren uit Hengelo in de Dunsborg. De Zelhemmers moesten niet leveren op Hemelvaartsdag, maar de maandag daarop volgende. Later is dit gebeuren verplaatst naar de Muldersfluite op hemelvaartsdag, precies op de grens van Hengelo en Zelhem. Terwijl de armen zich in de liefdadigheid verheugden, vermaakten de gevers zich met spel en dans en vierden bij de Olde Kaste, de zogenaamde Mulderskermis. 
Het nu nog bestaande molenaarshuis ontleent zijn naam aan het woord 'fluite' dat kermis betekent.

 Broodlevering

Foto uit collectie Harry Somsen

In ieder geval sinds 1559 waren een kleine honderd boeren van de marken onder Zelhem en Hengelo verplicht een brood te leveren van minstens 22 pond. Volgens het oude voorschrift werden de broden niet door de deur, maar door het opgeschoven venster van de opkamer naar binnen geschoven.
Eerst de schoolmeesters, later de veldwachters wogen de broden, waarna deze werden geregistreerd in het register van het markeboek. Het wegen gebeurde onder controle van de notabelen. Deze zaten aan een lange tafel, en rookten een lange Goudse pijp en dronken een glas rode wijn, die beurtelings door de kerkenraden van Zelhem of Hengelo geleverd werden. Voor elk ontbrekend pond beneden 22 pond moest 6 stuivers boete betaald worden, maar de boeken van de Armbesturen maakten zelden melding van deze boete. Alle schatplichtige boeren trachtten elkaar te overtreffen in het aanvoeren van reuze-roggemikken. In 1857 leverde G.J. Massink een brood van 151 pond. Een brood van 76 pond is 80 cm lang, 40 cm breed en 25 cm hoog.

 aanlevering
Traditionele aanlevering van de broden bij het raam van de opkamer.
broodlevering4

 Vroeger werd er binnen gewogen. Foto uit collectie Eef Oosterink

broodlevering1

 Mei 2004, thans in een vrachtwagen. Foto H. Jonas

broodlevering9

Foto uit collectie Harry Somsen
broodlevering8

Foto uit collectie Harry Somsen.
1921 muldersfluite kl.

Het zwaarste brood in 1921 werd gebakken door de Fam. Woerts. Foto van Alice Nijenhuis in kleur gemaakt.
broodlevering10

Voerman Hendrik Jan Looman (Jan) van boerderij Jolink brengt de broden

Foto van Fokke van Gennep

 

In 1772 werd niet leveren bestraft door een dubbele levering in het volgende jaar. Wie het zwaarste brood leverde, vaak meer dan 100 pond, kreeg 2 flessen witte wijn, de beide opvolgenden ieder één fles.
In het jaar 1871 werd geleverd 2325 pond en wel door ingezetenen van Zelhem 1206 pond en door die van Hengelo 119 pond. Het zwaarste brood was van G.J. Massink (97 pond), dan volgden B. Massink met 29 en Groot Roessink met 27 pond. Van de geleverde broden kreeg de diaconie van Zelhem 872 pond, Hengelo eveneens, het R.K. kerkbestuur van Keijenborg 411 en van Hengelo 311 pond.

 diverse10

Boer Harmsen van boerderij De Buunk, met zijn brood van 101 pond, de winnaar
en door burgemeester Langman wordt de prijs van twee flessen wijn uitgereikt.

Foto uit Gelderland in Woord en Beeld 19??

 broodlevering6

Mei 2005, een oude snijmachine voor roggebroden. Foto H. Jonas

 broodlevering3

Mei 2005, de Boerendansers uit de Velswijk die de Driekusman dansen.Foto H. Jonas

 

De broodlevering bestaat nog steeds in een wat gemoderniseerde vorm. Elk jaar met Hemelvaartsdag bij de Muldersfluite.

 broodlevering7

Mei 2005, de broden worden niet meer aan de armen gegeven maar per opbot verkocht aan de bezoekers.  Ieder jaar is de opbrengt voor een ander goed doel. Foto H. Jonas

broodlevering2 Mei 2004. Foto H. Jonas

voorweger

Foto uit collectie Wilco Wechgelaer

 

Zie ook de  artikelen onder de Marken om Zelhem: Muldersfluite geschiedenis
en Muldersfluite actueel.https://oudzelhem.eu/index.php/marken-om-hengelo/25-mark-dunsborg/90-muldersfluite-geschiedenis

https://oudzelhem.eu/index.php/marken-om-hengelo/25-mark-dunsborg/89-muldersfluit-actueel