Samuel Groenteman als joods kind in Halle.
Door Bert Schieven, Ellie en Harry Somsen.
Samuel Groenteman werd geboren op 30 december 1937 in Amsterdam. Zijn vader was Michiel Groenteman en zijn moeder was Rachel Groenteman-Mozes. In 1942 overleed Rachel Groenteman, moeder van Samuel een natuurlijke dood.
Samuel Groenteman met zijn moeder.
De Duitse bezetting zorgde ervoor dat vader Michiel zich niet meer veilig voelde in Amsterdam en zij doken onder in de Achterhoek. Vader Michiel vond onderdak bij de familie Lebbink in Doetinchem. Zoon Samuel toen 5 jaar oud kon onderdak krijgen op de boerderij ’t Hallerdijk aan de Landstraat 9 bij de familie Groot Nibbelink. In januari 1937 werd daar zoon Gerrit Groot Nibbelink geboren, dus bijna een jaar ouder dan Samuel Groenteman en leeftijds genood. Vader Groot Nibbelink overleed in 1939 en moeder Groot Nibbelink-Boomkamp bleef met zeven kinderen op de boerderij wonen. Samuel kreeg een schuilnaam in Halle en ging Robbie Rietmeijer heten. Samuel was een ‘albino’ jongen met een hele lichte huid- en haarkleur. Daarom viel hij absoluut niet op als joodse jongen.
De school in de Heelweg.
Hij kon daardoor toen hij zes jaar was naar de school in de Heelweg. Ook ging hij af en toe naar zijn vader in Doetinchem. De families wisten van elkaar waar vader en zoon onder gedoken zaten.
Verraad.
Johan Lebbink uit de Heezenstraat in Doetinchem.
Op 15 augustus 1944 werd vader Michiel Groenteman in Doetinchem na verraad gearresteerd. De S.D. deed een inval bij de fam. Lebbink in de Heezenstraat en arresteerde Michiel Groenteman en de 28 jarige Johan Lebbink. Zij werden aanvankelijk naar de koepelgevangenis in Arnhem gevoerd. Daarna zijn ze alle twee naar een concentratiekamp in Duitsland vervoerd, waar Johan Lebbink even voor de bevrijding op 13 april 1945 in Mauthausen is bezweken. Mensen in de omgeving zijn vermoedelijk zo onder druk gezet dat zij ook het onderduikadres van Samuel door gegeven hebben.
1950 Boerderij 't Hallerdijk Landstraat 69. Foto Dick Groot Nibbelink.
Op 15 augustus werd ook Samuel bij de familie Groot Nibbelink aan de Landstraat 9 opgepakt, tot zeer groot verdriet van deze familie. (Op 13 maart 1944 was net aan de overkant van de weg het joodse meisje Maedy Weinberg opgepakt bij de familie Te Rietstap en haar broers bij de familie van Arragon aan de Aaltenseweg. Ook onderduik vaders Gerrit Jan Te Rietstap en Herman van Arragon werden mee genomen naar de koepelgevangenis in Arnhem.) De volgende dag zijn vader en zoon Groenteman in het doorgangskamp Westerbork aangekomen. De vader werd in barak 67 geplaatst en Samuel in barak 35.
Kamp Westerbork.
Drie weken later op 3 september zijn beiden op de trein naar Auschwitz-Birkenau gezet waar zij op 6 september aankwamen. De reis al die dagen in een veewagon was een zware beproeving waarbij regelmatig mensen onderweg stierven.
De poort van kamp Auschwitz-Birkenau.
Samuel kreeg in dit concentratiekamp geen onderdak meer en werd direct met een groot aantal mensen door het Sonderkommando naar de kleedruimten gestuurd, waar ze ontluist en gedoucht zouden worden. Zij moeten zich uitkleden en alle kleding en kostbaarheden bij elkaar leggen en de schoenen aan de veters bij elkaar binden, zodat je de kleding na het douchen terug kon vinden. Ieder kreeg een stuk zeep mee, soms ook een handdoek, maar uit de douche koppen in het plafond kwam geen water. Er werden Zyklon B-pellets naar binnen geworpen waarna, na contact met de buitenlucht het gevormde blauwzuurgas binnen een half uur zijn werk deed. Samuel is dus op de zelfde dag, op 7 jarige leeftijd vermoord.
Op deze foto staan de met de trein aangekomen joodse mensen te wachten tot ze de 'douche ruimte' in kunnen. Nog geen uur later waren zij al omgekomen.
Vader Michiel Groenteman heeft zeven maanden langer geleefd. Tijdens de evacuatie van gevangenkampen, waarbij de ondervoede gevangenen op de daarop volgende lange voettochten naar een ander kamp moesten, is Michiel op 15 maart ergens in midden Europa aan zijn ontberingen bezweken.
De voettochten waarbij de kampbewoners onder begeleiding naar een ander kamp moesten lopen.
Websiteopmaak: H.M. Somsen.