Stichting Zelhem kibboets “Sde Nechemja”
adopteert de kibboets “Sde Nechemja” in Israel.

Door E. Somsen-Lieverdink en H.M. Somsen.
www.oudzelhem.eu                         

De in mei 1941 opgerichte kibboets, door van oorsprong Nederlanders pioniers, kreeg de naam van de Nederlander Nechemia de Lieme, “Sde Nechemja”.

In 1935-1936 melden enkele 10 tallen Nederlandse joodse jongeren zich aan om in Palestina pioniers werk te verrichten, met het streven om een eigen nederzetting (kibboets) op te richten.

Eenmaal aangekomen werd de groep eerst ingezet op sinaasappel plantages, fabrieken in de haven van Tel Aviv en Haifa en in de Britse legerkampen. Palestina stond toen nog onder Brits beheer.

Het uitbreken van de Tweede Wereld Oorlog bracht hier verandering in.

De Britten wezen de hulp van de groep jongeren af om de Arabieren niet voor het hoofd te stoten.
De groep ging hierop zijn eigen weg en sloten zich aan bij een groep pioniers uit Wenen.
Gezamenlijk werd een gebied in de Choelevlakte uitgekozen in het uiterste noorden van Israel, in Opper Galliea.


Kaart met de locatie van de Kiboets in het Noorden.

De bezitters van de gronden, het Joods Nationaal Fonds, welke gronden van de Arabieren gekocht had, gaf het advies om alvast maar te beginnen.

Van Arabieren uit de om liggende dorpen werd bouwmateriaal gekocht en met een vrachtauto werden in de regen van december 1940,  tenten, gereedschap en proviand naar de kibboets, (die toen nog Kfar Giladi genoemd werd) in het midden van de Choelevlakte gebracht. Dat is in de Hule vallei op een plek waar de rivier de Jordaan samenkomt met twee andere bronriviertjes, de Bayas en de Hatsbani.  De grond was er moerassig, een ondoordringbaar malariagebied, maar erg vruchtbaar.

Men begon in het moeras visvijvers aan te leggen, gevoed door het water uit de Jordaan, hierin werd de vis uitgezet.

Door moeilijkheden met de Jewish Agency kon pas in mei 1941 de grondslag gelegd worden voor de definitieve vestiging van de kibboets met de nieuwe naam, “Sde Nechemja”, omringd door Arabische dorpen.

Aan het eind van de 70^e jaren ontstond in Zelhem het idee om in een stichtingsvorm, een kibboets te adopteren, zodat de kibboets leden met het ingezamelde geld extra dingen konden aanschaffen.
De stichting werd in opgericht 1973 met als voorzitter Mevr. Sophie Levi-Aussen en enkele andere bestuursleden o.a. Mevr. L. Somsen –Meijer. De man van Spohie Levie-Aussen, Kurt Levie was ook een Palestina pionier maar kon niet op tijd vertrekken.

De Zelhemse vrouwen richten een handwerkgroep op, die hun producten verkochten in o.a. de kantine van de Chr. Landbouw- Huishoudschool, zaal de Ploeg en zomers aan de gasten op de Zelhemse campings.


Verkoop voor de kiboets op de Betteld met o.a. mevr. van Wijnen, mevr. Somsen, mevr. Wechgelaer en mevr. Basten . Foto: H.E. Somsen-Meijer

Uitgegeven Certificaat van fl. 5,-- Foto: H.E. Somsen-Meijer

Om de opbrengst te vergroten gaf men niet inwisselbare certificaten á fl. 25,00 of minder uit. De Zelhemse bevolking steunde het goede doel van harte zodat er een groot bedrag kon worden overgemaakt.
Er werd een speeltuin voor de kibboetskinderen ingericht en voor de recreatie ruimte een TV aangeschaft. Maar het mooiste geschenk was toch wel de ambulance die de kibboetsleden nu konden aanschaffen.

TV voor de recreatie ruimte uit Zelhem. Foto: H.E. Somsen-Meijer	Ziekenwagen van Zelhems geld. Foto: H.E. Somsen-Meijer

De enthousiaste reacties van uit de kibboets werden gevolgd met de vraag om toch vooral een keer te komen kijken hoe het geld besteed was.

Leden van de Zelhemse handwerkgroep vertrokken op 20 mei 1980 onderleiding van de eigen organisator van de reis de 26 jarige onderwijzer Gerrit Buunk die het jaar ervoor als appelplukker een tijdje op de kibboets, Sde Nechemja gewerkt had en een rondreis door Israel had gemaakt. De reis werd op eigen kosten gemaakt.
Vanuit het vliegveld Tel Aviv werd het gezelschap naar een hotel in de stad Jeruzalem gebracht, om van daar uit de oude stad, bezienswaardigheden en de omgeving te bekijken. 

1980 Rechts; Buunk- Links; de chauffeur. Foto: H.E. Somsen-Meijer

Na Jeruzalem volgt een busrondreis met reisleider Gerrit Buunk en een chauffeur om bij het eindpunt in het noorden bij de Syrische grens aan te komen. De groepsleden laten zich fotograferen met bewapende Israëlische soldaten die de Syrische grens bewaken.

Foto: H.E. Somsen–Meijer bij de Syrische grens. Foto: H.E. Somsen-Meijer.

Omdat de kibboets zelf niet genoeg gastenverblijven heeft, verblijft het gezelschap in de guesthouses van het een paar kilometer hoger gelegen Hagoshrim, om van daar uit de omgeving te verkennen.

Logeer huisjes in de kiboets Hagoshrim 1980. Foto: H.E. Somsen-Meijer.

Om zich toch enigszins verstaanbaar te maken heeft iedereen een woordenlijstje bij zich waar in het Hebreeuws- Engels en Nederlands de 101 bekendste woorden staan.

Foto’ Lijst met 101 woorden. Foto: H.E. Somsen-Meijer.

Palestina stond onder Engels bewind en zat in de maag met honderden Duitse gevangenen.
Door uitwisseling van deze Duitse gevangenen met Palestina Joden met landbouwaantekening, konden er op 30-6- 1944 diverse kampbewoners, van diverse kampen vertrekken naar Palestina.

De van herkomst Nederlandse pioniers groep en hun gezinnen spraken en schreven ook nog Nederlands.

Namen van de familie’s die de Zelhemse groep bezochten en later nog contact hadden.
Er werden door de groep 13 gezinnen in de kibboets bezocht o.a. Dinie en Reuven Rosen.
Dinie was afkomstig uit Haarlem en een Holocast overledene uit Bergen- Belsen, Reuven/Ruben Rosen, kwam in 1934 uit Duitsland, naar Hengelo-G om daar de landbouw en veeteelt te leren,verder naar Zeddam en Gendt bij Nijmegen, hij vertrok in 1936 naar Israel om de opgedane kennis in praktijk te brengen, samen met 3 jongens en meisjes.

Ruth en Jerry Savir, Rachel en Uri Heumann.
Lilo= Lieselotte Tal- Simons* 1921 Dusseldorf en haar 2^e man Herman Tal (Italiaander)*1923
Lilo Cohen, Esther en Moshe Cohen,later Esther en David Kaye genoemd, Shifra Bromet.

Shulamit Ben-Dror= Ursula Henriette Borchardt* 4-7-1919 Duitsland, overleden 21-1-2019 Israel. net als Dinie Rosen een Holocast overlevende van Bergen-Belsen. Ursula Borchardt trouwt in september 1940 met Jochamin Herbert Kalman* 1921 en gaat scheiden op 12-7-1942. Ursula bevalt van hun beider zoontje Peter in Bergen-Belsen.
Peter wordt na de oorlog in Israel Mickey Kalman genoemd.

Ursula Henriette Borchardt, trouwt 2e in Palestina met Aaron Ernst Ben Dror en krijgen samen een zoon Shimon Ben Dror*1951 Israel, die in 1973 sneuvelt tijdens de Yom Kippur Oorlog.

Jizchar Pimentel* 1913 Amsterdam, overleden in Sde Nechemja, tr. met Henny (Ofra) van Spier* Culemborg overleden 1995 in Sde Nechemja.

Gideon Shelach= Bi Slijper* Amsterdam, trouwt  Aliza Buhadanna. Bi is jeugdleider in de kibboets.

Dov en Aliyah Gershman.

Hun Nederlandse namen waren aangepast aan het nieuwe land.

Sde Nechemja en de Jordaan in de kiboets in 1980

Veel tijd om de Hollandse bezoekers te ontvangen was er niet, omdat de kibboets leden verplicht waren elke dag van ’s morgens zes uur tot s’middags 13.00 uur te werken. Daarna was er tijd voor ontspanning en cursussen.

De 7 urige werkdag werd alleen aangepast als iemand 60 jaar werd of ziek was.

Na het bereiken van de 60 jarige leeftijd werd er vervangende arbeid gezocht.

De kinderen werden vanaf 7.00 ‘s morgens opgevangen in de peuterklas, kinderoppas of school.
De vervolg opleiding werd gegeven in het 3km. verder gelegen Kfar Blum.

Op school werd om 11.00 uur een warme maaltijd genuttigd, hierna gingen de kinderen slapen en om 16.00 uur mochten ze naar huis.

In de kibboets was iedereen gelijk, ongeacht afkomst of opleiding.

Ieder lid kreeg jaarlijks de zelfde bijdrage, voor kleding, meubilair etc.
De maaltijden werden in de kibboets keuken bereid en gezamenlijk gebruikt.
De ligging van de kibboets vlak aan de Libanese grens, zorgt voor extra waakzaamheid onder de mannelijke kibboets leden.

Alle mannen dragen de gehele dag een wapen, ook tijdens de maaltijden zijn de wapens binnen handbereik.

‘s Avonds is het gehele terrein goed verlicht en ‘s nachts wordt er met 2 mannen in een auto gepatrouilleerd, die om 3uur ’s nachts worden afgelost.

Kibboets Sde Nechemja met de Huliot plastic fabriek.

Om in hun bestaan te voorzien beschikt men o.a over een plastic fabriek “ Huliot Plastic Industry ” waar plastic pijpen en fittingen voor sanitaire installaties en andere bij- producten gemaakt worden.

In deze fabriek werkt men 24 uur vol continu. Een smederij, garage, timmerwerkplaats, electro-werkplaats zorgen voor ondersteuning.

Op de landbouw gebieden, worden gewassen zoals katoen, klaver, avocado, appelen en citrusvruchten geteeld. De grote kippenfokkerij levert tot 600 ton vlees per jaar.

De kibboets oogt als een eenvoudig bungalowpark waarin de leden wonen met hun jonge kinderen. Als de kinderen 14 jaar zijn, worden zij van hun ouders gescheiden om hun opleiding elders te voltooien.

Op de kinderspeeltuin met de door Zelhemse giften gekochte attributen staat ook het monument voor de gesneuvelde mannelijke kibboetsleden.
Speeltuin gesconken door Zelhem en het monument voor de gevallen mannen.Foto: H.E. Somsen-Meijer.

De laatste dag op de kibboets werd er door mevr. Somsen bij het kinderhuis op het terrein namens de groep een boom gepland.

	De recreatiezaal.  Foto: H.E. Somsen-Meijer.
Boom planten op de kiboets op 2-6-1980   Op 3 juni 1980 vertrokken de Zelhemmers weer naar huis.	Het plant certificaat

Het schriftelijke contact over en weer bleef nog jaren duren en stopte met het ouder worden van de dames groep en de minder wordende noodzakelijke hulp bij de kibboets.

De kibboets Sde Nehemja was in 1982 bij zijn 40 jarig bestaan uitgegroeid tot ca. 400 personen en is daarna niet meer gegroeid. Door de Zelhemmers was in die 6 jaar ca. fl.35.000 gulden opgebracht. De dames hadden voor circa 1 cent per uur aan het zelfgemaakt handwerk gewerkt en zijn in 1982 gestopt met de ondersteuning van de kibboets. Maar de dames vonden het waard om daar aan bijgedragen te hebben en waren een geweldige morele steun voor de mensen in de kibboets.

Sde Nechemja 1980.

De overwegend op socialistisch gedachtegoed gestichte kibboetsen in Israel kregen in 1970 hulp van 12.000 vrijwilligers, vaak studenten, die een aantal maanden kwamen werken. Dat aantal is sterk terug gelopen tot 100 vrijwilligers in 2001. In 2007 is het aantal opgelopen naar 1500 vrijwilligers. De vrijwilligers krijgen gratis kost en inwoning en in 2007 bedroeg hun zakgeld € 38, - per maand.
Er worden nog steeds speciale kibboets reizen voor jongeren georganiseerd.

Het oude socialistische principe is veelal verlaten en miste steeds meer de aanhangers van het systeem. De maaltijden worden niet altijd meer gezamenlijk gebruikt en de kinderen blijven nu ook langer bij de ouders.

Bronnen:
Nieuw Israëlitisch Weekblad van 8 januari 1982,  13 tewet 5742
Reisverslag mevr. H.E. Somsen-Meijer 1980.
Kranten knipsels uit de 80er jaren.
Website opmaak: H.M. Somsen